Biden-Xi görüşmesi: ABD ile Çin arasında üst düzey askeri iletişim yeniden sağlanacak

Kaliforniya. ABD Başkanı Joe Biden ile Çin Devlet Başkanı Xi Jinping arasında çarşamba günü Kaliforniya’da yapılan görüşme beklenmedik bir yakınlaşmaya yol açtı.

Başkan Joe Biden ve Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping, bir yıldan uzun süre sonra yaptıkları ilk yüz yüze görüşmeyi el sıkışarak başlattı. Biden-Xi görüşmesinin ekonomik çalkantılar, Ortadoğu ve Avrupa’daki çatışmalar ve Tayvan’daki gerginlik üzerinde etkileri olması bekleniyor. Diğer konuların yanı sıra, iki ülke askeri iletişimlerini sürdürmek istiyor.

San Francisco’nun güneyindeki Woodside’da yapılan görüşme birkaç saat sürdü. Görüşme sonrasında düzenlenen basın toplantısında Biden, „Başkan Xi ile birkaç saat süren bir toplantıyı henüz tamamladım ve bunun şimdiye kadar yaptığımız en yapıcı ve verimli görüşme olduğuna inanıyorum“ dedi. Biden görüşmenin iki süper güç arasındaki ilişkilerde „önemli bir ilerleme“ sağladığını söyledi. İlişkiler son aylarda, özellikle de Çin’in Tayvan’a yönelik tehditkâr askeri jestleri nedeniyle son derece gergindi. Biden ve Xi, San Francisco’daki Asya-Pasifik Ekonomik Topluluğu (APEC) zirvesi çerçevesinde bir araya geldi.

Askeri iletişimi yeniden başlatma kararı  

İki devlet başkanı arasındaki görüşmelerin belki de en önemli sonucu, iki ülkenin silahlı kuvvetleri arasındaki iletişimi yeniden başlatma konusunda mutabık kalması oldu. Biden askeri iletişimin „hayati önem taşıdığını“ vurguladı.

ABD Başkanı ayrıca Xi ile gelecekte bir kriz durumunda birbirlerini hemen arayabilmek istediklerini söyledi. Biden, „İletişim kanallarını açık tutmak için üst düzey diplomasiyi (…) sürdüreceğiz“ sözleriyle „her birinin telefonu kaldırıp diğerini doğrudan arayabileceği ve hemen dinlenebileceği“ konusunda anlaştıklarını söyledi.

Xi 50.000 Amerikalıyı Çin’e davet etmek istiyor

Çin devlet medyası askeri iletişimin „eşitlik ve saygı temelinde“ başladığını bildirdi. Çin’in en büyük İngilizce günlük gazetesi „China Daily“, internet baskısında Xi ve Biden’ı San Francisco yakınlarındaki tarihi Filoli malikanesinde yürüyüş yaparken gösterdi. Gazeteye göre Xi, önümüzdeki birkaç yıl içinde 50.000 genç Amerikalıyı iki ülke arasında değişim için Çin’e davet etmek istiyor.

Biden, Xi ile birçok konuda aynı fikirde olmamasına rağmen, Xi’nin görüşmeler sırasında kendisine karşı „sadece dürüst“ olduğunu söyledi. Biden, Xi’yi hala „bizimkinden tamamen farklı bir yönetim biçimine dayanan komünist bir ülkeyi yönetmesi anlamında“ bir diktatör olarak gördüğünü söyledi.

New York Times görüşmeye ilişkin değerlendirmesinde oldukça temkinli davrandı. ABD gazetesi Çarşamba akşamı (yerel saatle), görüşmenin içerik açısından pek bir şey elde etmediğini, ancak en azından Biden ve Xi’nin birbirleriyle yeniden konuşmaya başladığını yazdı. Her iki ülkeyi de çatışmanın eşiğine getiren konularda çok az ilerleme kaydedildi.

Biden’ın „diktatör“ yorumuna Pekin yönetiminden sert tepki  

Ancak Biden’ın „diktatör“ yorumu Pekin’de pek hoş karşılanmadı. Çin Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mao Ning Perşembe günü Pekin’de yaptığı açıklamada, bu tür bir dilin „son derece yanlış ve sorumsuz bir siyasi manipülasyon“ olduğunu söyledi. Çin yönetimi Biden’ın diktatör tanımlamasını „kesin bir dille“ reddetti.

Mao, her zaman „Çin ile ABD arasında anlaşmazlık çıkarmaya ve ilişkileri bozmaya çalışan bazı art niyetli insanlar“ olduğunu söyledi. Kimi kastettiği sorulduğunda ise sözcü şunları söyledi: „Bence Çin-ABD ilişkilerini baltalamaya ve nifak tohumları ekmeye çalışan her kimse bunu biliyor.“

Xi: “ABD’nin yerini almaya çalışmıyoruz”

Çin Dışişleri Bakanlığı’na göre Xi toplantıda ABD’den „Tayvan’ı silahlandırmayı bırakmasını ve Çin’in barışçıl bir şekilde yeniden birleşmesini desteklemesini“ talep etti. Çin haber ajansı Xinhua’ya göre Xi ayrıca Biden’a Çin’in „ABD’yi geçmeye ya da onun yerini almaya“ çalışmadığı konusunda güvence verdi ve ABD’nin de Çin’i bastırmaya çalışmaması gerektiğini vurguladı.

Xinhua’ya göre, yapay zeka kullanımı konusunda hükümet görüşmelerinin başlatılması ve uyuşturucuyla mücadelede işbirliği yapmak üzere bir çalışma grubu oluşturulması da kararlaştırıldı. Çin, ABD’de büyük bir uyuşturucu sorununa yol açan sentetik opioid fentanil üreticilerine karşı doğrudan harekete geçmek istiyor. Son olarak, iki ülke arasındaki tarifeli hava trafiğinin yoğunlaştırılacağı belirtildi.

Casus balonlar yüzünden gerilim tırmanıyor

Toplantı Biden ve Xi arasında bir yıl içinde gerçekleşen ilk görüşme oldu. Biden ve Xi en son Kasım 2022’de Endonezya’nın Bali kentinde düzenlenen G20 ekonomi zirvesinde görüşmüşlerdi. Tayvan konusundaki anlaşmazlığa ek olarak, iki ülke arasında ticaretten mikroçip üretimine ve insan haklarına kadar bir dizi başka anlaşmazlık alanı da var. Çin’e ait olduğundan şüphelenilen bir casus balonun ABD üzerinde uçması ve ardından bir ABD savaş uçağı tarafından düşürülmesiyle gerilim doruk noktasına ulaştı. (yenivatan.at)