Avusturyalı kuantum fizikçisi Anton Zeilinger “2022 Nobel Fizik Ödülü”nü kazandı

Stockholm/Viyana. 2022 Nobel Fizik Ödülü, kuantum mekaniği ile ilgili çalışmalar yürüten Fransa’dan Alain Aspect John, ABD’den John F. Clauser ve Avusturya’dan Anton Zeilinger’e verildi. 2022 Nobel Fizik Ödülü’nün kazananları İsveç’in başkenti Stockholm’deki İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nde düzenlenen basın toplantısında açıklandı.

Nobel Ödülü’nün resmi internet sitesinde paylaşılan bilgilere göre, Alain Aspect, John Clauser ve Anton Zeilinger, “iki parçacığın ayrıldıklarında bile tek bir birim gibi davrandığı dolanık kuantum durumlarını” kullanarak çığır açan deneyler gerçekleştirdi. Bilim insanları, bugün (4 Ekim) açıklanan ödüle „Bell eşitsizliklerinin ihlalini teşkil eden ve kuantum bilgi bilimine öncülük eden dolanık fotonlarla deneyleri için“ değer görüldü.

Nobel Ödülü’nün resmi Twitter hesabından yapılan açıklamada, Aspect, Clauser ve Zeilinger’in ödülü kazandığı şu mesajla duyuruldu:

„2022 ödülüne layık görülenlerin geliştirdiği deneysel araçlar, kuantum teknolojisinde yeni bir dönemin temelini attı. Kuantum durumlarını ve tüm özellik katmanlarını manipüle edebilmek ve yönetebilmek, beklenmedik bir potansiyele sahip araçlara erişimimizi sağlıyor. Kuantum bilgisayarları kurmak, ölçümleri geliştirmek, kuantum ağları inşa etmek ve güvenli kuantum şifreli iletişimi sağlamak üzere ayrı parçacık sistemlerinin özel özelliklerini kullanmak için yoğun araştırma ve geliştirme çalışmaları devam ediyor.“

„Kuantum mekaniğinin tarifsiz etkilerinin uygulama alanları bulmaya başladığı“ kaydedilen yazılı açıklamada, bu alanda devam eden araştırmaların „kuantum bilgisayarları, kuantum ağları ve güvenli kuantum şifreli iletişimi kapsadığı“ bilgisi paylaşıldı.

Einstein’ın “ürkütücü eylem” olarak nitelediğini teoriden pratiğe taşıdı

Komiteye göre, üç fizikçi, Albert Einstein’ın „uzaktan ürkütücü eylem“ olarak reddettiği, iki dolaşmış parçacığın sanki sihirle birbirine bağlı kaldığı ve fiziksel özelliklerini paylaştığı şeyi „teoriden pratiğe taşıdı.” Bu bağlamda yaptıkları çalışmalar dolayısıyla üç bilim insanına verilen 2022 Fizik Nobel Ödülü hakkında konuşan Fizik Nobel Komitesi Başkanı Anders Irbäck, „Yeni tür bir kuantum teknolojisinin ortaya çıktığı giderek daha belirgin hale geliyor. Ödül sahiplerinin dolanık durumlar üzerine çalışmalarının büyük öneme sahip olduğunu, bunun kuantum mekaniğinin yorumu hakkındaki temel soruların bile ötesinde olduğunu görebiliyoruz“ açıklamasında bulundu.

Ödülü „gençler için teşvik“ olarak gördüğünü söyleyen kuantum fizikçisi Anton Zeilinger, „Gelecekteki başvurular hakkında fazla düşünmeyin“ tavsiyesinde bulundu. Ödülü, kurucusu Alfred Nobel’in ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık’ta Aspect ve Clauser ile birlikte Stockholm’de kabul edecek olan Zeilinger, şunları kaydetti: “Önümüzdeki 20 yılda hem kuantum fiziğinin temelleri alanında hem de uygulamalar açısından göreceğiniz şey „kesinlikle açık.“

Avusturya ve bilim dünyası için “haklı gurur”

Nobel Fizik Ödülü’nün Avusturyalı kuantum fizikçisi Anton Zeilinger’e verilmesi bilim ve siyasetin temsilcileri arasında da büyük sevinç yarattı. Nobel Ödülü ile 77 yaşındaki bilim insanının olağanüstü kariyerinin haklı olarak taçlandırıldığı konusunda hemfikir olan çevreler, aynı zamanda ödülün Avusturya bilim ve araştırma alanı için de harika bir işaret olduğunu vurguladı.

Federal Cumhurbaşkanı Alexander Van der Bellen ödüllü kuantum fizikçisini ilk tebrik edenlerden biri oldu: “Prof. Zeilinger’i kalbimin derinliklerinden tebrik ediyorum ve bir bilim yöneticisi olarak bağlılığından dolayı kendisine teşekkür ediyorum.“

Ulusal Konsey Başkanı Wolfgang Sobotka (ÖVP) Zeilinger’i „Bilimsel uzmanlığına büyük saygı duyuyorum. Bu ünlü ödülle uluslararası alanda bir kez daha tanındı. Bu sadece kendisi için değil, ülkemiz için de büyük bir onurdur” sözleriyle tebrik etti.

Bilim ve Araştırma Bakanı Martin Polaschek (ÖVP), Zeilinger’i „inanılmaz başarısı“ için tebrik ettiği konuşmasında,  „Bilim Bakanı olarak, bir Avusturyalının bu büyük ödülü almasından gurur duyuyorum. Anton Zeilinger, kendi alanında bir ışık ve bilim ve araştırma alanı olarak Avusturya için bir figürdür” ifadelerine yer verdi.

Avusturya Bilimler Akademisi (ÖAW) Başkanı Heinz Fassmann, Zeilinger’in ödülünü „bir sansasyon ve hak edilmiş kazanım“ olarak nitelendirdi.

Bir zamanlar Akademinin Başkanı olan Zeilinger’in, araştırma alanında çığır açan sonuçlar elde ettiğini kaydeden Fassmann, “Avusturya bir araştırma ülkesi olarak yine uluslararası zirveyi yakaladı. Bu yoldan şimdi ayrılmamalıyız“ dedi. Ayrıca Zeilinger ve John F. Clauser ile birlikte Nobel Fizik Ödülü’nü alan OeAW üyesi Alain Aspect’i de tebrik etti.

2021’de de 3 kişiye verilmişti

Nobel Ödülleri kapsamında 5 Ekim’de kimya, 6 Ekim’de edebiyat ve 10 Ekim’de de ekonomi ödülleri açıklanacak. Nobel Barış Ödülü’nün sahibi ise, 7 Ekim cuma günü belli olacak. Öte yandan, Nobel Ödülleri için 10 Aralık’ta düzenlenecek etkinlikte 10 milyon İsveç kronu (yaklaşık 16 milyon 643 bin TL) sahiplerine teslim edilecek.

2021 Nobel Fizik Ödülü’nü de 3 bilim insanı paylaşmıştı. Ödül, “Karmaşık fiziksel sistemlerin anlaşılmasında çığır açan katkılarından” dolayı ABD’deki Princeton Üniversitesi’nden Syukuro Manabe’ye, Almanya’daki Max Planck Meteoroloji Enstitüsü’nden Klaus Hasselmann’a ve İtalya’daki Roma Sapienza Üniversitesi’nden Giorgio Parisi’ye verilmişti. (yenivatan.at)