Çocuklar gibi şendik!85 yaşındaki Avusturyalı Macar Peçenek-Kuman´ı çocuklar gibi mutlu eden eser
Birol Kılıç’ın Viyana’da bir anısı
Macar Peçenek asıllı dostumuzu “Burgenland 100 yaşında” adlı son eserimiz niye çok mutlu etti?
“BURGENLAND 100 yaşında” eserimiz Viyana’da piyasada görcüye çıktı.
Birinci Dünya Savaşı sonrası Avusturya’nın dokuz resmi eyaletinden biri olan Burgenland, 2021 yılında 100 yaşına girerken bu toprakların dile kolay 1200 yıldan fazla Peçenek ve Kuman Türk kavimlerinin yaşadığı Batı Macaristan hatta Bizans kaynaklarında M.S 1000 yıllarına kadar hem de yazılı bir şekilde “Türkiya” olarak anıldığını kim biliyor?
-ı
Viyana’da bir tatlıcıda karşılaştığımız 85 yaşındaki Avusturyalı Macar Peçenek -Kuman’e, “Burgenland 100 yaşında” eserimizin yeni baskısını, “Merhaba” diyerek hediye edince niye çocuklar gibi olağanüstü mutlu oldu? O kendisine Peçenek-Kuman veya Macar demiyor. O örnek bir Avusturyalı. “ Macar asıllı Avusturyalıyım“ dediğini duydum….Aslında mesafeli dostumuz ile samimi olup konuşursanız size Macar asıllı Peçenek olduğunu hatta Peçenek kelimesinin Almanca’da iki „g“ ile yazılır diyecek kadar konuya vakıf.
“Değerli dostumuza, bu eseri, Neue Welt Verlag adlı Viyana merkezli yayınevi olarak, Avusturya’nın 9 eyaletinden biri olan eski adıyla Batı Macaristan yeni adıyla ise Burgenland’da doğan, sizin Peçenek Macar atalarınızın bir evladı olan dünyaca ünlü piyanist, besteci Macar asıllı Franz Liszt’e adadık” dedikten sonra duygulanması görmeye değerdi.
Hemen eseri eline alan ve suratında ataları Peçeneklerin izlerini taşıyan bilge adam olan dostumuz “Lütfen imzalar mısınız? Benim de geldiğim Burgenland aslında benim de doğduğum ve atalarımın geldiği topraklar. Bu eseri hemen okumaya başlayacağım. Şu anda Burgerland asıllı Avusturyalı olarak beni ne kadar mutlu ettiniz bilemezsiniz” dedi. 40 yıldan fazla Viyana’nın ünlü oteli Imperial’da çalıştıktan sonra emekli olan ve zamanını okuyarak, gezerek ve torunlarıyla eğlenerek geçiren Avusturyalı dostumuz, aslında aramızda yaşayan on binlerce Macar Türk geçmişinin evlatlarının torunları.
Bu genç kalmış 85 yaşındaki dostumuzun bakmayın böyle oturduğuna.
Kendisi tam bir bilgi küpü, entelektüel. O da 1921 yılına kadar Batı Macaristan diye bilinen ve daha sonra Trion ve St. German Anlaşması ve arada küçük Avusturya Macaristan sürtüşmeleri sonucu ismi Burgenland olarak değiştirilen bölgenin sınırları içinde doğmuş. Burgerland aslında dile kolay 1200 yıl Macar toprakları olmuş ve çoğunluk Peçenek Kuman Macar asıllı insanların yaşadığı yöre olmuş.
Birinci Dünya Savaşı 1914´de başladığında Batı Macaristan’ın, Almanca da konuşulan bu bölgenin kaderi, hala Macaristan için bir travma olan 1921’den sonra Trion Barış Anlaşmasıyla değişmiş. Büyük dehaların çıktığı ama acılı bir geçmişe sahip Macaristan hala Trianon Barış Anlaşması sonrası o topraklarda çoğunluk Macar asıllı çeşitli kavimlerin yaşamasına rağmen topraklarının komşu ülkeler tarafından bölüştürülmesinin travmasını yaşıyor.
Peki, Peçenekler kim?
Peçenekler veya Beçenekler ve Kumanlar Göktürk Devleti’nin yıkılmasıyla birlikte ana yurtları olan Batı Sibirya’dan iklim felaketleri nedeni ile ayrılmışlar. Daha sonra geldikleri Volga ve Ural Nehri arasındaki bölgeyi merkez edinip, oradan da Kuzey Kafkasya, Karadeniz, başta Macaristan’ın her yerine ve Avrupa’ya olmak üzere Doğu Avrupa ve Balkanlar’a akınlar düzenleyen ve kalan göçebe Türk kavimleri arasında olan ve Türkçe konuşan bir halk grubu. Şu anda Peçenekler ve Kuman Türk kavimleri Avrupa’da asimile olmuş bir şekilde yaşıyorlar ve sadece bazen suratlarında atalarından kalan izler ile tanınıyorlar. Yahya Kemal Beyatlı’nın şu şiiri aslında biraz da Peçeneklerin geçmişini mi hatırlatıyor acaba:
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik
Bin atlı o gün dev gibi bir orduyu yendik
Haykırdı, ak tolgalı beylerbeyi „İlerle!“
Bir yaz günü geçtik Tuna’dan kafilelerle
Cennette bu gün gülleri açmış görürüz de
Hâlâ o kızıl hâtıra gitmez gözümüzde
Bin atlı akınlarda çocuklar gibi şendik… (Yayha Kemal Beyatlı)
Burgenland’da Türk Macar kavimleri ve Osmanlı izleri çok. Çok iyi bildiğimiz bu konulara eserin adının ve işlediği konuların “100. yıl Burgenland, Uluslararası bir sınır bölgesinin hikâyesi” olması nedeniyle girmiyorum. Aslında Almanca dilinde, konusunda uzman bağımsız ciddi, güvenilir ve tarihi günümüz ideolojik siyasetine alet etmeyen Bilim İnsanları olan tarihçilerle birlikte o konuda da resimli bir eser yayınlamak isteriz.
Eserin adı „100. yıl Burgenland, Uluslararası bir sınır bölgesinin hikâyesi”
Gelelim, 2021 Kasım ayında yayımlanan yeni eserimiz “100. yıl Burgenland, Uluslararası bir sınır bölgesinin hikâyesi” adlı eseri, Neue Welt Verlag yayınevi olarak niye yayımladığımıza ve niye Franz Liszt´e adadığımıza.
Eseri niye Burgenland’da doğan Franz Liszt’e adadık
Franz Liszt 22 Ekim 1811 tarihinde, o zaman Batı Macaristan olarak bilinen ve şimdiki adı Burgenland olan eyalette doğmuş. 31 Temmuz 1886 tarihinde Almanya’nın Bayreuth şehrinde vefat eden Liszt dünya tarihine gelmiş geçmiş en büyük müzisyen, besteci, piyanist, orkestra şefi, müzik öğretmeni olarak geçmeyi başarmış. Liszt, 19. yüzyılın en önemli piyanistlerinden birisi, senfonik şiir tarzının yaratıcısı olan bestecidir. 1850 yıllarında piyanosu başta Fransa, Almanya, Avusturya, Macaristan’ı sallayan ve onu dinlemeye gelen kadın-erkek herkesin bayıldığı hatta kendinden geçerek ağladığı Liszt’in müziği, aslında bir Şaman gibi öteki dünyalara gidip o öteki dünyalardan yaşadıklarını dünyaya transfer etmesinden başka bir şey değil. Ünlü Alman besteci Richard Wagner’in sponsoru ve öğretmeni olan Listz’in atalarının Macar Peçenek Türk Şaman olması ve Franz Listz’in de hayatının sonunda kendini bir Hristiyan olarak kiliseye adaması ve tanrıyı aramasının da bize hiç yabancı gelmemesi gerekiyor.
Viyana’da bilimsel eserleri niye yayımlıyoruz?
Birincisi tabii ki bir Türk asıllı Avusturya vatandaşı olarak, bu ülkeye, demokrasisine, insan hakları karnesi, hür fikir ve vicdanımla 30 yıldan bu yana bana sağladığı özgür ortama karşı kendi iş alanımız olan yayıncılık vasıtasıyla verdiğimiz değerli ve kalıcı eserler ile teşekkür etmek istiyorum. Dile kolay eserin yedi yazarının çoğu Avusturya Bilim Akademisi’nde çalışmış veya şu anda çok önemli kurumlarda çalışan önemli bilim insanı olan tarihçiler. Bir yazarımız Avrupa Gazeteciler Birliği’nin Başkanı ve Avusturya’nın en önemli dergi ve gazetelerinde çalışmış bir Avusturyalı. Eserimizin ön sözünü Avusturya Bilim Akademisi’nin yaşarken efsane olmuş Başkan Yardımcısı sayın Prof. Dr. Arnold Suppan’ın yazmış olması da eserin değerini artıyor.
Basın tanıtımı ve kitap tanıtımda Burgenland konferansında kimler var?
Sadece o mu? 23 Kasım’da Viyana’da prestiji yüksek üyesi olduğumuz Presseclub Concordia´da eserin tanıtımının olacağı bir konferans ve Burgenland 100 yaşında ile ilgili küçük bir sempozyum yapılacak.
Katılıp konuşacak ve basının sorularını cevaplayacak kişiler arasında önemli kişiler var.
ÖVP´li siyasetçi ve düşünce adamı Franz Fischler mesela. Eski ünlü AB Komiseri ve Avusturya’da Bakanlık yapmış bir isim. 1995 yılında Avusturya’nın AB´ye tam üye olmasıyla ilk AB Komiseri olan Fischler, Burgenland’ın fakir bir eyalet iken şimdi AB içinde AB yardımlarını en iyi kullanan bölge Model Eyalet olmasını ve zorluklarını anlatacak. SPÖ’lü siyasetçi ve ünlü yönetici Brigitte Ederer ise hükümet içinde bir kadın Bakan olarak 1995 yılında Avusturya’nın AB ye tam üye olurken ve olduktan sonraki Burgenland ile AB arasındaki anılarını anlatacak.
Avusturya Bilim Akademisi Başkan Yardımcısı, eser içinde önemli noktaların 100 yıllık hikâyesini anlatırken soruları cevaplayacak. Eski Avrupa Gazeteciler Birliği Başkanı ve Profil dergisinin önemli gazeteci ve AB uzmanı Otmar Lahodynsky teknik olarak 1990 ile 2021 yılları arasında AB Burgenland hikâyesini Avusturya´dan bağımsız ve eleştirel bir gözle anlatacak.
Birçok medya temsilcisinin katılacağı bu toplantıları düzenlemek ve eserleri yayınlamak bizim için gönül işi. Ayrıca Türk asıllı Avusturya vatandaşları olarak severek yaptığımız bu çok üst düzey mesleki üretimlerimizi, demokratik bir hukuk devleti olan, hür fikrin ve basın özgürlüğünün işlediği Avusturya’ya bir teşekkür ve geleceğe ışık tutacak olan icraatlar olarak görüyoruz.
„Aklın ve bilimsel görüş yolundan ayrılmayın“
Her türlü sıkıntıya rağmen severek yaşadığımız bu ülkede, ete kemiğe bürünmüş gerçek bir uyumun üst boyutu olarak bu tür bilimsel değeri yüksek eserlerin tüm masraflarını hiçbir kişi, kurum ve kuruluştan yardım talep etmeden, yaranmadan ve almadan icra etmekten ayrıca mesuduz. Tarihi çok seven Atatürkün veciz sözü hep ama hep kulağımızda : „Aklın ve bilimsel görüş yolundan ayrılmayın“.
Bu işler zaten sadece maddiyat ile olacak işler değil.
Bu gibi işler ve meslekler, bir tutku, aydınlanma ve aydınlatma aşkıyla yanıp tutuşma işi.
Yoksa Avusturya Bilim Akademesi’nin değerli yazarlarının eserimize katkıda bulunması ve Avusturya Bilim Akademesi’nin Başkan Yardımcısı’nın kalkıp da yayınevimizin yıllar içinde ürettiği eserleri takdir ettiğini belirttiği bir ön söz yazması veya bu kadar önemli kişinin toplantılarımıza katılarak Neue Welt Verlag’ı şereflendirmesi imkânsız. Çünkü Avusturya’ya katkımızı bilimsel, araştırmacı bir eser ile Almanca dilinde en üst düzeyde ve kalitede yayınlayarak icra ediyoruz. Çünkü! Atalarımızın “lafla peynir gemisi yürümez” aziz deyişlerinden birisi olan sözleri kulağımızda küpe. Çünkü! Yaşadığımız ve vatandaşı olduğumuz bu güzel Avusturya’ya her alanda güzel eserler üreterek katkımız olacak.
Bizler aziz vatanımız Türkiye’de anne, baba ve büyüklerimizden böyle öğrendik ve sevgili yeni vatanımız Avusturya’da işte bunları icra ettik ve edeceğiz. Avusturya’da tüm Türkiye göçmenlerine tavsiyem de budur. Hayat burada kolay değil. Ama bardağın dolu tarafını, kazanımlarımızı görelim. Yaşadığımız ülkenin bir Sosyal Devlet olmasından tutun da korkusuzca yaşadığımızı, birçok hakkımızın olduğunu ve eğitim sistemiyle dünyanın sayılı ülkelerinden biri olduğunu unutmayalım.
Evet, eski adı ile Peçeneklerin ülkesi “Batı Macaristan” yeni adıyla “Burgenland”ın 100. doğum günü sevgili yeni vatanımız Avusturya’ya ve Burgenland’ın güzel insanlarına kutlu olsun. (Birol Kılıç, Viyana, 12.11.2021)
