Viyana. Avusturya enflasyon ve fiyat artışlarıyla mücadelesine devam ederken, vatandaşlar süpermarketlerdeki fiyat artışlarından yaka silkmiş durumda!
Özellikle son yıllarda fiyatları hızla artan un, patates ve tereyağında görülen bu artışın nedeni merak konusu… Her ne kadar fiyat artışı şu anda biraz yavaşlamış durumda olsa da son araştırmalara göre Aralık 2023’te bir kilo patates bir yıl öncesine göre %46, bir litre ayçiçek yağı %99 ve bir kilo un %88 daha pahalıydı. Der Standard’da yer alan habere göre, Viyana Ekonomik Araştırmalar Enstitüsü (Wifo) Ekonomisti ve Tarım Uzmanı Franz Sinabell, “Ukrayna’daki savaş gibi jeopolitik çalkantılar ve iklim krizinin sonuçları fiyatları yüksek tutmaya devam edecek” uyarısında bulundu. Özellikle düşük gelirliler ve düşük ücret anlaşmaları olan çalışanlar bundan zarar görecek.
Peki fiyatlar neden bu kadar yüksek?
Daha pahalı hammaddeler ve yüksek enerji maliyetleri üreticileri etkiliyor mu? Yoksa burada çiftçiler, değirmenler veya mandıralar gibi işleyiciler ya da Avusturya’nın oldukça yoğunlaşmış süpermarket sektörü gibi birileri fazladan para mı kazanıyor?
Wifo Ekonomisti ve Tarım Uzmanı Franz Sinabell ve meslektaşı Anna Renhart liderliğindeki bir ekip tarafından yapılan ve STANDARD’a özel olarak sunulan yeni bir Wifo araştırması, “Avusturya’da değer zincirinin farklı seviyelerindeki fiyatları takip etmek için sadece sınırlı sayıda uygun veri kaynağı var” diyor. Yani araştırmaya göre, fiyat artışlarından sorumlu faktörler “kısmen karanlıkta”.
Federal Rekabet Kurumu (BWB) geçtiğimiz sonbaharda fiyat şeffaflığı için daha fazla önlem alınması çağrısında bulundu. İşçi Odası (AK) ile birlikte Wifo araştırmasını yaptıran Avusturya Sendikalar Federasyonu (ÖGB), temel gıda maddelerinin fiyatlandırılmasının daha şeffaf hale getirilmesine yardımcı olacak bir fiyat veri tabanı için uzun süredir kampanya yürütüyor. Wifo araştırmacıları bu karmaşık konu hakkında nelerin bilindiğini ve nelerin bilinmediğini ortaya koymuştu. Wifo çalışmasına göre, “tüketimde daha büyük öneme sahip olan ürünler” kaydedilmelidir. Bu, “kapsamlı fiyat takibi için veri tabanı sağlayacaktır”. Burada örnek alınacak ülkenin, en yüksek olduğu dönemde bile enflasyon oranı Avusturya’dakinin sadece yarısı kadar olan Fransa olması dikkat çekiyor. Araştırmaya göre Fransa 2010 yılından bu yana “muhtemelen Avrupa’daki en sofistike fiyat izleme aracına” sahip. ÖGB Baş Ekonomisti Helene Schuberth, Avusturya’nın ayrıca “tedarik zincirindeki fiyatların nasıl oluştuğuna dair makul ölçüde eksiksiz bir resme” ihtiyacı olduğunu söylüyor.
Siyasi fizibilite sorunu devam ediyor
2023 sonbaharında, aşırı yüksek gıda fiyatları nedeniyle baskı altında olan Ekonomi Bakanı Martin Kocher (ÖVP), bu alandaki yüksek enflasyonla mücadele için adımlar atılacağını duyurdu. Bununla birlikte, bir fiyat veri tabanından değil, bir tür devlet fiyat karşılaştırma uygulamasından ve fiyatları karşılaştıran özel çevrimiçi portallar için daha iyi yasal koşullardan bahsedildi. Ancak ÖVP-Yeşiller hükümeti kısa süre sonra bu uygulamadan vazgeçti. Peki ya daha iyi yasal koşullar? Der Standard’ın Şubat ayında bildirdiğine göre, Ekonomi Bakanlığı Yeşillere bu yönde bir plan sunduğunu iddia ediyor. Ancak onlar bu planın kendilerine hiç ulaşmadığını iddia ediyorlar. Şu anda projeye gerçekte ne olduğunu öğrenmek mümkün değil. Ancak açık olan bir şey var ki o da un, patates ve tereyağı yeniden pahalandığında bu konunun yeniden gündeme geleceği. (yenivatan.at)
