Viyana’da İran’la ABD arasında nükleer anlaşma ufukta

VİYANA- İran’da İslam devriminin yıldönümünde, Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi’nin sert konuşması eşliğinde ABD’ye yönelik protestolar sürerken, Viyana’daki diplomatları nükleer anlaşmanın (JCPOA) yeniden başlatılması için müzakereler yapıyordu.

Viyana’da müzakereler sürerken, Tahran’da ABD bayrakları yakıldı, çok sayıda insan „Amerika’ya ölüm“ sloganları atarak Tahran’da yürüdü. Cumhurbaşkanı Ebrahim Raisi kalabalığa seslenerek, „Ülkemizin doğusuna, batısına, kuzeyine ve güneyine umutlarımızı bağladık ve hiçbir zaman Viyana ve New York’a umut bağlamadık. Ülkemizin geleceği pembe!“ dedi. Ancak aynı zamanda, Viyana’daki müzakerelerde farklı tonlar duyulabiliyordu.

“Çözüm yakın görünüyor”

Bir Rus müzakereciye göre, ABD hükümeti şimdiden bir çözüm görüyor, anlaşma taslağı zaten mevcut, İran bile bir anlaşmanın, müzakerelerin başarısız olmasından daha olası olduğuna ikna oldu. Bunun bir işareti, dört Amerikan vatandaşının İran esaretinden serbest bırakılmasıyla ilgili görüşmelerdir- ancak bunlar dolaylı olarak gerçekleştirilir. ABD ve İranlı müzakereciler ise doğrudan birbirleriyle konuşmayı reddediyor.

Derin güvensizlik

Kurier’in geniş çaplı verdiği habere göre, ABD’nin 2018’de eski Başkan Donald Trump yönetimindeki nükleer anlaşmadan çekilmesinden sonra güvensizlik ve çatlaklar çok derin. Eski ve yeni yaptırımlar devreye girdi. Trump, İran’la iş yapmaya devam edecek diğer ülkeleri de cezalarla tehdit etti.

Şimdi Başkan Joe Biden altında, İslam Cumhuriyeti, ABD, Çin, Almanya, Fransa, Büyük Britanya ve AB arasında yıllarca süren mücadelenin ardından altı yıldan fazla bir süre önce ortaya çıkan nükleer anlaşma yeniden canlandırılacak. Hem ABD hem de Tahran, şu anda yapılan sekizinci tur müzakerelerin belirleyici olduğunu vurguluyor.

Son engeller 100 milyardan fazla

Kasım ayının sonundan beri müzakerecilerin bir şeyler elde etmek için mücadele ettiği görüşmelerin ana içeriği ise şöyle: İran, nükleer programını ciddi şekilde kısıtlamayı ve uluslararası müfettişler tarafından kontrol edilmeyi taahhüt etti – bunun karşılığında Tahran’a karşı bir dizi ekonomik yaptırım kaldırılacak. Tahran için belirleyici olan ilk sonuç; İran’ın dış hesaplarda dondurulan petrol fonları serbest bırakılacaktı. Uzmanlar, toplamları 100 milyar dolardan fazla tahmin ediyor.

İran’ın müstakbel bir ABD başkanının anlaşmayı basitçe feshedemeyeceğine dair garanti talebi hala sorunlu olabilir. Aynı zamanda, İslam Cumhuriyeti uranyum zenginleştirme alanında büyük ilerlemeler kaydetti. Soru, bu gelişmelerle ne yapılacağıdır. Olası bir çözüm, İran’ın zenginleştirmeyi mevcut seviyelerde dondurması ve bazı ABD yaptırımlarının kaldırılmasıyla ödüllendirilmesi olabilir.

ABD aleyhindeki tüm kışkırtıcı konuşmalara rağmen, bu İran için bir lütuf olurdu: Ebrahim Raisi ekonomik büyüme sözünü tutmalı. Geçen yıl haziran ayında seçilmesinden bu yana yıllık enflasyon yüzde 44 oldu. İranlıların yaşam standardı son yıllarda büyük ölçüde kötüleşti ve protestolar patlak vermeye devam ediyor. Ancak müzakereciler fiilen bir anlaşmaya varırsa bu bölgede barış anlamına gelmez. Sadece çarşamba günü İran hükümeti hem Körfez Devletlerini hem de İsrail’i vurabilecek yeni bir füze sundu. Genelkurmay Başkanı Mohammad Bagheri, „Daha da fazla ve daha iyi füzeler inşa edeceğiz“ dedi.

İsrail uyarıyor

Özellikle uluslararası sahnede nükleer anlaşmaya karşı kampanya yürüten İsrail için bariz bir tehdit. İsrail Başbakanı Naftali Bennett geçen hafta yaptığı açıklamada, „Bu anlaşmanın istikrarı artıracağını düşünen herkes yanılıyor. Zenginleşmeyi geçici olarak geciktirecek, ancak bölgedeki hepimiz bunun için ağır ve orantısız bir bedel ödeyeceğiz“ dedi.

Ancak başarısızlığın çok daha ölümcül sonuçları olacaktı: Suudi Arabistan, İran’ın nükleer silahları olması durumunda nükleer silahları kendisinin alacağını zaten açıklamıştı. Zaten istikrarsız bölgede bir „nükleer domino etkisi“ korkusu, başarısızlık durumunda haklı olarak artacaktır. ( yenivatan.at)