Türkiye, 23 bin 400 dava ile AİHM’de birinci sırada! Yüzde 96’sı “FETÖ/PDY” davaları!

Strasbourg. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne göre 2023 yılında en çok başvuru sahibi, 2022’de olduğu gibi yine Türkiye oldu. AİHM’in 2023 bilançosunu içeren yıllık raporuna göre, Türkiye 23 bin 400 dava ile birinci sırada yer aldı. Ayrıca AİHM 2023’te Türkiye ile ilgili verdiği 78 kararın 72’sinde ihlal tespit etti. Türkiye’yi, 12 bin 450 başvuru ile Rusya Federasyonu, 8 bin 750 başvuru ile Ukrayna, 4 bin 150 başvuru ile Romanya ve 2 bin 750 başvuru ile İtalya izledi.

AİHM’in ilk kadın başkanı İrlandalı hakim Siofra O’leary Strasbourg’da düzenlediği basın toplantısıyla, 2023 yılı istatistiklerini içeren yıllık raporunu açıkladı. Rapora göre, 2023 yılı sonunda mahkeme önünde görüşülmeyi bekleyen 68 bin 450 dava var. 2022’de 74 bin 650 olan bu rakamın, önemli ölçüde azaldığı görülüyor. AİHM tarafından 2023 yılında ele alınan 38 bin 260 başvurudan 6 bin 931’i karara bağlandı. Bu da 2022 yılında alınan kararlara oranla yüzde 66 oranında artışa işaret ediyor.

AİHM’de toplamda en çok başvurusu olan ülke sıralaması bu yıl da değişmedi. Özellikle 15 Temmuz 2016 darbe girişimi sonrası alınan mahkeme kararlarında hak ihlali olduğu iddiasıyla mahkemeye yapılan yaklaşık 23 bin 400 şikayet nedeniyle, Türkiye bu yıl da en çok başvuruya sahip ülke oldu.

Yüzde 96’sı “FETÖ/PDY” davaları

Mahkeme Başkanı Siofra O’leary, gazetecilerin sorusu üzerine, “bu davaların yüzde 96’sının 2016’daki darbe girişiminin ardından yapılan yargılama eksikleri ile ilgili olduğunu” belirtti. O’leary, başvuruların özellikle Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “adil yargılanma hakkını” düzenleyen 6’ncı maddesiyle ve “özgürlük ve güvenlik hakkını” düzenleyen 5’inci maddesiyle ilgili yapıldığını kaydetti.

Başkan O’leary, AİHM’in özellikle “Öğretmen Yüksel Yalçınkaya davasına” ilişkin kararına dikkat çekerek, Yalçınkaya kararının 8 bin başvuruyu ilgilendirdiğini, bunun sistemik bir sorunu gözler önüne serdiğini ve bu konuda Türk otoriteleri ile yapıcı diyaloğun 2024’te de devam edeceğini” söyledi. İrlandalı Başkan, “Yalnızca ByLock kullandığı için örgüt üyesi sayılan 1000 dosyanın” birleştirildiğini ve bu kararın Türk otoritelerinden görüş almak üzere Ankara’ya iletildiğini belirtti.

Türkiye hakkında 78 karar

Türkiye’yi 12 bin 450 dava ile Rusya, 8 bin 750 dava ile Ukrayna, 4 bin 150 dava ile Romanya ve 2 bin 750 dava ile de İtalya izledi. İlk beş ülkeden yapılan başvurular, tüm AİHM başvurularının yüzde 75’ini, yalnızca Türkiye’den yapılan başvurular ise toplam başvuruların yüzde 34,2’sini oluşturuyor. Hakkında en fazla karar açıklanan ülkeler ise bin 14 karar ile Rusya, 130 karar ile Ukrayna, 78 karar ile Türkiye, 74 karar ile Romanya, 52 karar ile de İtalya. Türkiye hakkında alınan 78 karardan yalnıza 3 davada şikayete konu olan ihlalin bulunmadığı, 72’sinde ise AİHS’in “bir ya da birden fazla maddesinin ihlal edildiğine” karar verildi. Yüksek Mahkeme Türkiye’den gelen 3 dosyayı ise uzlaşma yoluyla çözdü.

Rusya yargılanmaya devam ediyor

Öte yandan Avrupa Konseyi’nden 2022’de ayrılan Rusya’nın, daha önce yapılan başvurular nedeniyle AİHM’de yargılanmasına da devam ediliyor. Mahkeme Başkanı O’leary, “Rusya, Avrupa Konseyi’nden ayrıldığı yönündeki beyanının ardından, artık ‘Sözleşme’nin Yüksek Sözleşmeci Tarafı’ değil, ancak binlerce başvuruda davalı ‘Devlet’ olmayı sürdürüyor” dedi.