TEL AVİV/GAZA/VİYANA.İki yılı aşkın süredir süren kanlı çatışmaların ardından Orta Doğu’da tarihi bir gelişme yaşandı. ABD Başkanı Donald Trump’ın arabuluculuğunda İsrail ile Hamas arasında Gazze Şeridi’nde kapsamlı bir ateşkes anlaşması imzalandı. Mısır’da tüm tarafların katılımıyla imzalanan anlaşma, 72 saatlik bir geçiş süreciyle rehine değişimi, askerî geri çekilme ve insani yardımların yeniden başlamasını öngörüyor. Pazar günü Trump’ın bizzat İsrail’e giderek anlaşmanın uygulanma sürecine katılması bekleniyor.
Ne oldu?
İsrail hükümeti Perşembe günü yaptığı açıklamada, Gazze’de iki yıldır devam eden savaşın ilk aşamasını sona erdirecek bir ateşkes planının resmen kabul edildiğini duyurdu. Anlaşmaya göre İsrail, Gazze’deki bazı bölgelerden kademeli olarak çekilecek; Hamas ise elindeki son 20 rehineyi serbest bırakacak. İlk aşamada 250 İsrailli rehine karşılığında 250 müebbet hapis cezasına çarptırılmış Filistinli mahkûm ve 1700 tutuklu serbest bırakılacak. İsrail ordusu (IDF), operasyonel hazırlıklara başladığını ve birliklerin konumlarının kısa süre içinde “yeniden düzenleneceğini” açıkladı.
Ne zaman?
Anlaşmanın ilk aşaması Cumartesi günü başlayacak. 72 saatlik sürede rehine ve tutukluların değişimi yapılacak, ardından ateşkesin kalıcı hale getirilmesi için uluslararası barış gücünün Gazze’de görevlendirilmesi planlanıyor. ABD Başkanı Trump’ın Pazar günü İsrail’e gitmesi ve burada Başbakan Benjamin Netanyahu ile birlikte “Orta Doğu Barış Süreci’nin yeni sayfasını” başlatması bekleniyor.
Nerede imzalandı?
Anlaşma, Mısır’ın başkenti Kahire’de, Birleşmiş Milletler ve Arap Birliği temsilcilerinin gözetiminde imzalandı. İsrail tarafını Başbakan Netanyahu’nun danışmanları, Hamas’ı ise Katar ve Mısır üzerinden gelen heyet temsil etti.
Kimler rol aldı?
ABD Başkanı Donald Trump bu süreçte en önemli arabulucu olarak öne çıktı. Beyaz Saray kaynaklarına göre Trump, damadı Jared Kushner ve iş insanı Steve Witkoff ile birlikte Körfez ülkeleriyle diplomatik temas yürüttü. Katar, BAE ve Suudi Arabistan’ın baskısıyla Hamas’ın uzlaşmaya razı olduğu bildirildi. İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog ve muhalefet lideri Yair Lapid, Trump’ın bu süreçteki rolünü “tarihi” olarak nitelendirerek Nobel Barış Ödülü’ne aday gösterilmesi gerektiğini savundu.
Neden şimdi?
Anlaşma öncesinde Netanyahu hükümeti hem içeride hem dışarıda büyük baskı altındaydı. İki yıldır süren Gazze savaşı 67 binden fazla Filistinlinin ve 1.200 İsraillinin ölümüne yol açtı. Tel Aviv’deki “Rehineler Meydanı” aylardır hükümete baskı yapan ailelerle doluydu. Halkın yüzde 75’inin barış planına destek verdiği son anketler, Netanyahu üzerinde artan kamuoyu baskısını gösterdi. Trump ise bu fırsatı değerlendirerek, kendi yönetimini “barışın mimarı” olarak konumlandırdı.
Neler söylendi?
Trump, anlaşmanın imzalanmasının ardından Truth Social hesabında, “Bu, dünya için harika bir gün. Barışa bir adım daha yaklaştık.” mesajını paylaştı. Fox News’e verdiği demeçte “Bunda yetenek kadar biraz da şans var” diyerek alışılmışın dışında bir tevazu sergiledi. Netanyahu ise “İsrail için büyük bir gün” açıklamasını yaptı. Tel Aviv’de binlerce kişi sevinç gösterileri düzenlerken, “Trump teşekkürler! Çocuklarımızı evimize döndürdün.” pankartları dikkat çekti. Gazze’de ise halk sokaklarda dualar ederek “kanın durması” için şükür etti.
Hamas ne kazandı?
Askerî tarihçi Guy Aviad, Hamas’ın bu anlaşmada “önemli güvenceler aldığını” söylüyor. “Elindeki en büyük koz olan canlı rehineleri bırakmaya razı olması, perde arkasında ciddi sözler verildiğini gösteriyor” diyen Aviad, özellikle mahkûm takası ve uluslararası tanınırlığın Hamas açısından büyük kazanım olduğunu belirtiyor. Hamas, “Filistin davasını yeniden dünya gündemine taşıyan güç biziz” diyerek kendi meşruiyetini güçlendirmeye çalışıyor.
İsrail tarafında durum ne?
İsrail toplumunda anlaşma genel olarak büyük bir rahatlama yarattı. Ancak Başbakan Netanyahu’nun bu süreçte geri planda kalması dikkat çekti. Rehine ailelerinin ortak açıklamasında “Tarihi kırılma Trump sayesinde oldu, hükümet artık gecikmeden onay vermeli” ifadeleri yer aldı. İsrail muhalefeti de hükümeti anlaşmayı geciktirmemesi konusunda uyardı.
Uluslararası tepkiler
AB Dışişleri Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, anlaşmayı “diplomatik bir başarı ve gerçek bir umut ışığı” olarak nitelendirirken, BM Genel Sekreteri António Guterres “Bu acı artık bitmeli” diyerek tarafları anlaşmaya sadık kalmaya çağırdı. ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ise anlaşmanın “Trump’ın doğrudan müdahalesiyle” mümkün olduğunu doğruladı.
Peki sırada ne var?
Barışın kalıcı olabilmesi için anlaşmanın ikinci aşamasında daha zor konular ele alınacak: Hamas’ın silahsızlandırılması, Gazze’nin yeniden inşası ve bölgenin uluslararası yönetimi. Bu aşama, önümüzdeki haftalarda Kahire ve Doha’da yapılacak yeni görüşmelerde şekillenecek.
Sonuç: Umutlu ama temkinli bir dönem
İki yıl süren yıkımın ardından hem İsrail’de hem Gazze’de insanlar temkinli bir umut taşıyor. Uzmanlar, “Bu bir son değil, yeni bir başlangıç” diyor. Tel Aviv’deki “Rehineler Meydanı” artık acının değil, belki de barışın sembolü olabilir. Ancak İsrail kamuoyunda hâlâ yankılanan soru şu: ABD, Hamas’a perde arkasında ne vaat etti? (yenivatan.at)
