BM İklim Zirvesi’nde tarihi karar: Fosil yakıttan uzaklaşılacak! COP28 dünyaya bir umut olacak mı?
Gelişmiş ülke liderleri COP28’teki fosil yakıtlardan uzaklaşma kararını alkışlarken, küçük ada devletleri ve gelişmekte olan ülkeler kararın eksik yönlerine dikkat çekti ve ekledi: “Bir kez daha yeni sömürgeciliğin kurbanı olduk. Bir paradigma değişimine ihtiyacımız var.”
Dubai. Birleşmiş Milletler İklim Değişikliği Çerçeve Sözleşmesi (UNFCCC) 28. Taraflar Konferansı (COP28) ülkelere „fosil yakıtlardan uzaklaşma“ çağrısının yapıldığı final metninin kabul edilmesiyle sona erdi. Bu karar kimilerince dünya için bir umut olarak görülürken, iklim ve finans uzmanlarından bazı tepkiler geldi.
Bu yıl başkanlığını Birleşik Arap Emirlikleri’nin yürüttüğü ve 30 Kasım-12 Aralık tarihlerinde Dubai’de düzenlenen COP28, müzakerecilerin final metni üzerinde anlaşmaya varamaması nedeniyle resmi tarihinden bir gün sonra tamamlanabildi. İklim müzakerelerinin yaklaşık 30 yıllık tarihinde ilk kez „fosil yakıtlara“ referans verilen metinde, sıcaklık artışını sınırlandırmak için „fosil yakıtlardan uzaklaşma“ çağrısı yer aldı. BM nezdinde „çağrı“, tarafların „davet edilmesi veya taraflardan ricada bulunmak“ anlamına geldiğinden, müzakereleri takip eden uzmanlar fosil yakıtlardan uzaklaşma çağrısının zayıf bir sonuç olduğu ve küresel ısınmayı sınırlandırmak için emisyonları keskin şekilde düşürmenin sağlanamayacağını ifade ediyor.
COP28 Başkanı Al Jaber sonucu „tarihi başarı“ olarak nitelendirdi
Aslında dünyanın en büyük petrol şirketlerinden birinin (Adnoc) yöneticisi olan ve bir yıldır çevre diplomatı olarak keşif görüşmeleri için birçok ülkeye yoğun bir şekilde seyahat eden Al Jaber, belli ki bu anı uzun zamandır planlıyordu. Final metninin kabul edilmesinin ardından kapanış oturumunda konuşan COP28 Başkanı Sultan Ahmed Al Jaber, müzakerelerin sonucunu „tarihi bir başarı“ olarak nitelendirerek, „Dünyanın yeni bir yol bulması gerekiyordu ve kuzey yıldızımızı takip ederek biz bu yeni yolu bulduk. Gerçeklerle yüzleştik ve dünyayı doğru yöne yönlendirdik. Bu doğrultuda, küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırma hedefini ulaşılabilir kılmak için bir eylem planı hazırladık.“ diye konuştu.
Bu plana bilimin öncülük ettiğini ve bunun emisyonlarla mücadele eden, adaptasyon konusundaki boşluğu dolduran ve küresel finansmanı yeniden tasarlayan bir plan olduğunu savunan Al Jaber, „Bunu ortak zemin üzerine inşa ettik, işbirliğiyle pekiştirdik. Bu, iklim eylemini hızlandırmak için hata yapmamak üzere geliştirilmiş dengeli, tarihi bir pakettir.“ dedi.
Al Jaber’in delegelere „Gelecek nesiller isimlerinizi bilmeyebilir ama hepinize, her birinize derinden minnettar olacaklar“ diye seslenmesi de dikkat çekti.
Sultan Al Jaber aylar önce söz verdiği şeyi yerine getirmişti: Birleşik Arap Emirlikleri gibi bir petrol ülkesinde tarihi bir karar. Peki öyle miydi? Kararın kilit noktası, ilk kez tüm ülkelere 2050 yılına kadar fosil yakıtları fiilen ortadan kaldırma çağrısında bulunması. Bu her şeyden önce finans sektörüne yönelik bir sinyal; fosil yakıt projelerine yapılan yatırımlar giderek „karaya oturmuş yatırımlar“ olma riskiyle karşı karşıya kalmakta çünkü projeler 2050 yılına kadar neredeyse hiç amorti edilemeyecek.
Avusturyalı bakan kararı “geleceğe doğru atılmış büyük bir adım” olarak nitelendirdi
Avusturya İklim Koruma Bakanı Leonore Gewessler anlaşmanın ardından yaptığı açıklamada, „Dünya fosil yakıtlara veda ediyor. Bu ileriye doğru atılmış büyük bir adımdır“ dedi. Brüksel’de ise AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen „tüm dünya için iyi bir haber“ değerlendirmesinde bulundu.
Birçok lider kararı övgü dolu sözlerle kutlarken, özellikle küçük ada devletleri ve gelişmekte olan ülke temsilcileri metne dair eleştirilerde bulundu. Küçük Ada Devletleri İttifakı adına açıklama yapan Samoa, karar alınırken, İttifak temsilcilerinin olmamasına tepki gösterdi. “Genel Kurul’a girdiğimizde ayakta alkışlamayı bölmek istemedik ama ne olduğu konusunda kafamız biraz karışık” diyen Anne Rasmussen, “Görünüşe göre siz karar alırken gelişmekte olan küçük ada devletleri odada değildi. İhtiyaç duyulan rota düzeltmesinin sağlanamadığı sonucuna vardık” dedi. Küçük ada devletlerinin temsilcileri, kararın ülkeleri buna zorlayamayacağını ve „bir dizi boşluk“ içerdiğini belirtti.
WWF („Bu BM düzeyinde önemli bir ilerlemedir“) ve Greenpeace („Fosil yakıtların sonunun başlangıcı“) gibi çevre koruma örgütleri kararı övgü dolu sözlerle desteklerken, elbette karara pek çok eleştiri de geldi.
İklim ve finans uzmanlarından tepkiler
Düşünce kuruluşu Stratejik Perspektifler İcra Direktörü Linda Kalcher, BM iklim görüşmelerinin ilk kez fosil yakıt kullanımının durdurulması ihtiyacını ele aldığını belirterek, şunları kaydetti:
„COP28 fosil yakıt çağının sonunun başlangıcına işaret ediyor. Bu sonuç hükümetler ve piyasalar tarafından kullanılmalı. Ekonomik gerçekler, bu metinde yer alan karbon yakalama ve depolama teknolojileri ve sözde ‚geçiş yakıtları‘ gibi bazı yanlış çözümleri ortadan kaldıracaktır. COP28 liderleri 1,5 derece hedefini kurtardıklarını iddia edemezler. Bu anlaşma hala boşluklarla dolu, zaman çizelgelerinden yoksun ve dünya halkının çoğunluğunun şu anda gerekli olan hızlı dönüşümü finanse etmek için ihtiyaç duyacağı desteği sağlamada başarısız.“
Brezilya merkezli İklim Gözlemevi Yönetici Sekreteri Marcio Astrini, COP28 sonucunun „sinyaller açısından güçlü ancak içerik bakımından zayıf“ olduğunu dile getirerek, „Gerçek anlamda harekete geçilmediği takdirde Dubai’den çıkan sonuç, dünyanın dört bir yanında aşırı iklim olaylarından zarar gören topluluklar arasında kutlanmayacak bir sonuç.“ ifadesini kullandı.
Christian Aid Kıdemli İklim Danışmanı Joab Okanda ise „COP28’de tabuta çiviyi çakmamış olabiliriz ama iklime zarar veren enerjinin sonu yaklaşıyor. Ancak gelişmekte olan ülkelerde fosil yakıtlardan temiz enerjiye geçişi fiilen finanse etmek için iklim finansmanı konusunda büyük bir boşluk var. Bu olmadan, küresel değişimin çok daha yavaş olması riskiyle karşı karşıyayız.“ değerlendirmesinde bulundu. (yenivatan.at)
