Birol Kılı, Viyana’dan gözlem ve analizler
Bugüne kadar İndo-Avrupa dillerinin, özellikle Almanların genetik olarak Almanca’nın kökeni, çoğunlukla Avrupa ve İskandinav mitolojileriyle ilişkilendirildi. Almanların mitolojik atası Odin ve diğer Germen tanrılarının İskandinavya’dan geldiği kabul edilirdi.
Ancak 2019 yılında Science dergisinde yayımlanan kapsamlı genetik araştırmalar, bu geleneksel görüşü kökten değiştirdi. Viyana Üniversitesi Evrimsel Antropoloji Bölümü’nden Prof. Ron Pinhasi’nin liderliğinde yürütülen uluslararası çalışma, Almanca ve diğer İndo-Avrupa dillerinin kökeninin Orta Asya bozkırlarında yatabileceğine dair güçlü kanıtlar ortaya koydu (Narasimhan et al., 2019).
Yıl 2019 tarih 5. Ağustos
Bu araştırma 5. Ağustos 2019’da yayınlandığında konu Orta Asya olduğu için merak edip Viyana Üniversitesi Öğretim Üyesi sayın Ron Pinhasi’yi telefon ile aradım. Ron Pinhasi ile Viyana’da Almanca bilmemesinden ötürü İngilizce dilinde yürüttüğümüz sohbette kendisinin İrlanda asıllı olduğunu öğrendim. İrlanda ile yüzyıllar önce Türkiye’nin kısa iyi ilişkilerini konuştuk. Sayın Pinhasi’ye şaka ile karışık, “Bu güne kadar bize anlatılan tarih yanlış mı oluyor? Avrupa dilleri, milletleri ve göçleri vs. gerçekten Türk Kavimlerinin ana vatanı olan Orta Asya’dan mı çıkmış. Haritayı incelediğimizde bile atları, inekleri, koyunları bu insanların Orta Asya ve Güney Asya’dan daha çok Türk yurtlarından akın akın Avrupa’ya gelmiş olduğunu mu öğreniyoruz l.” dedim.
Aslında bu haritadaki göç resminin bir benzerini, Ağustos 2019’da gözlemci olarak katıldığım Macaristan’ın Bugac Ovası’nda, Macar Turan Vakfı tarafından düzenlenen iki günlük “Atalar Kurultayı” adlı etkinlikte görmüştüm. Açılış gösterisinde, Macar kavimlerinin Avrupa’ya gelişi canlandırılıyordu.
Macar kavimleri; çobanları, atları, inekleri, savaşçıları ve tarım araçlarıyla, orijinal elbiseleri içinde adeta bir film sahnesinden çıkmış gibi önümden geçiyordu. Zaten Avrupa’ya Türk kavimlerinin Orta Asya’dan yaklaşık 5.000–6.000 yıl önce geldiklerini okuyorduk. Sonrasında yalnızca Attila’nın “Tanrı’nın kırbacı” olarak Avrupa’da tanınması değil, M.S. 1000 yıllarında Kral Arpad’ın Hristiyanlığa geçişiyle başlayan Macar boylarının kimlik dönüşümü de dikkat çekicidir.
Bu bilimsel araştırmada “Türk” kelimesi geçmiyor; ancak Orta Asya–Avrupa ilişkisi kesinlikle dikkate değerdir.
Öbür tarafdan kaynaklarda şunlar yazıyor: „Zazaca, Türkiye’deki nüfus oranına göre Türkçe ve Kürtçe’den sonra en çok konuşulan üçüncü dil konumundadır. Hint Avrupa Dil Ailesinin Kuzeybatı İranî grubuna mensup olarak kabul edilen bu dil, kesin bir oran olmamakla birlikte, 7 milyon insanın anadili olarak kabul edilmektedir.“
.
Genetik ve dilbilimde yeni ufuklar
Araştırmada kullanılan eski DNA (aDNA) analizleri, mezolitik çağdan demir çağına kadar Güney ve Orta Asya’daki nüfus hareketlerini haritalandırdı. Bu sayede, İndo-İran ve Balto-Slavik dil gruplarının genetik yapıları arasında ikna edici bağlantılar kuruldu (Narasimhan et al., 2019). Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi’nden Prof. David Reich, bu çalışmanın “büyük çaplı eski DNA araştırmalarının gücünü ve tarih anlayışımızı değiştiren bir dönüm noktası olduğunu” belirtti (Reich, 2019).
Bozkır Hipotezi ve Anadolu Hipotezi Tartışması İndo-Avrupa dillerinin kökeni tartışmalarında uzun süredir iki ana hipotez ön plandadır: Bozkır Hipotezi ve Anadolu Hipotezi. Anadolu Hipotezi, tarım ve dilin Anadolu’dan yayılıp Avrupa ve Asya’ya ulaştığını savunurken, Bozkır Hipotezi İndo-Avrupa dillerinin Orta Asya bozkırlarından yayıldığını iddia eder. Science dergisinde yayımlanan araştırma, özellikle Güney Asya bağlamında Anadolu Hipotezi’nin geçerliliğini yitirdiğini gösteriyor (Narasimhan et al., 2019). Prof. Reich, “Anadolu’dan köken alan çiftçilerin Güney Asya’ya göçmüş olma olasılığını saf dışı bırakabiliriz. Bu, Anadolu Hipotezi için şah mat demektir” dedi (Reich, 2019).
Tarımın yayılması ve nüfus Hareketleri
Avrupa’da tarımın kökeninin Anadolu’ya dayandığı bilimsel olarak doğrulanmış olsa da (Lazaridis et al., 2016), Orta ve Güney Asya’da tarımın yayılması farklı bir dinamiğe sahipti. Viyana Üniversitesi’nden Dr. Maria Teschler-Nicola’nın katkılarıyla yapılan analizlerde, Anadolu kökenli nüfus hareketlerinin Orta Asya’ya uzandığı ancak Güney Asya’daki tarımın daha çok yerel halk tarafından benimsendiği ortaya kondu (Narasimhan et al., 2019; Teschler-Nicola, 2019).
Mitoloji ve Tarih: Odin ve Türkler
İlginç bir şekilde, İsveçli tarihçi Prof. Sven Lagerbring’in 1764 yılında yayımladığı ve İsveçlilerin atalarının Türkler olduğunu öne süren çalışması da bu genetik verilerle kısmen örtüşüyor (Lagerbring, 1764). Lagerbring, Odin ve beraberindeki mitolojik figürlerin Türk kökenli olduğunu iddia etmişti. Günümüz bilim insanları bu tür mitolojik bağlantılara temkinli yaklaşsa da, genetik ve dilbilim verileri Orta Asya’nın Avrupalı diller ve kültürler üzerindeki etkisini doğruluyor.
Fazit: Kökenlerimizi yeniden düşünmek
Viyana Üniversitesi’nin öncülüğünde yapılan bu kapsamlı araştırmalar, Avrupalıların ve özellikle Almanların dilsel ve genetik kökenlerini yeniden düşünmemizi sağlıyor. İndo-Avrupa dillerinin, uzun süredir varsayıldığı gibi sadece Avrupa ve çevresinde değil, Orta Asya bozkırlarında şekillendiğine dair güçlü bilimsel kanıtlar bulunuyor. Bu da, Avrupalıların kültürel ve dilsel tarihinin daha geniş ve çok katmanlı bir coğrafyaya dayandığını gösteriyor (Narasimhan et al., 2019; Reich, 2019; Pinhasi et al., 2019).
Kaynaklar
1. Narasimhan, V. M., et al. (2019). The formation of human populations in South and Central Asia. Science, 365(6457), eaat7487.
2. Reich, D. (2019). Genomic insights into the origin of farming in the ancient Near East. Science.
3. Lazaridis, I., et al. (2016). Genomic insights into the origin of farming in the ancient Near East. Nature, 536, 419–424.
4. Pinhasi, R., et al. (2019). Ancient DNA and the spread of farming. Viyana Üniversitesi Evrimsel Antropoloji.
5. Teschler-Nicola, M. (2019). Advances in ancient DNA sampling techniques. Viyana Üniversitesi Evrimsel Antropoloji.
6. Lagerbring, S. (1764). Svenska folkets historia.
7. Yenivatan.at (2020). Yoksa Vikingler ve Odin Türk müydü?
8. Genetikdunyasi.com. Genom nedir?
(I) The formation of human populations in South and Central Asia
https://science.sciencemag.org/content/365/6457/eaat7487
(II) Yoksa… Vikingler ve Odin Türk müydü?
https://www.yenivatan.at/yoksa-vikingler-ve-odin-tuerk-mueydue/
(III) Genom nedir ?
http://www.genetikdunyasi.com/genom-nedir/
http://webders.net/542/genom-nedir.html
-
-
-
-
