Bankalar neden şimdi büyük paralar kazanabilir? Tasarruf sahipleri niye dezavantajlı durumda ?

VİYANA. Avrupa Merkez Bankası’nın hızlı faiz artışları bu yı Avusturya, Almanya başta olmak üzere tüm AB ülkelerinde tüm yerel bankaların kârlarının artmasına neden oluyor. Şimdiye kadar tasarruf sahipleri  olan vatandaşlar çoğunlukla enflasyon başta olma üzere her türlü diğer etkilerle zararda.  Ancak Avrupa Merkez Bankası, kötüleşen ekonomik durum ve pahalı kredilerin müşterileri baskı altına alacağı ve temerrüt oranlarını yeniden artıracağı uyarısında bulunması dikkat etti.

Örneğin Bank Austria bu yılın ilk üç çeyreğinde karını 2022 yılına kıyasla %80’in üzerinde arttırmayı başardı. Erste Group ve Bawag’da ise bu rakam %40 zıvarında.  Nereye bakarsanız bakın, yerel kurumlar para içinde yüzüyor gibi görünüyor. Bu karlar önemli bir kısmı vatandaşlar tasarrufları üzerinde oldu.

Hızla ve sınırsızca artıyor

Bunun büyük bir kısmı faiz sonucu olarak adlandırılan durumdan kaynaklanmaktadır. Bu, bir kredinin maliyeti ile bankanın mevduat için ödediği arasındaki farktır. Bu onların „normal“ işidir. Faiz oranlarının sıfır olduğu yıllarda, tüm iç piyasa katılımcıları birlikte yılda yaklaşık 15 milyar Avro net faiz geliri elde etmiştir. Faaliyet sonuçları ise 8 milyar Avro civarında seyretti.

Krone’de ki habere göre ancak geçen yıldan bu yana – Avrupa Merkez Bankası EZB’nin faiz artırımları sayesinde – işler hızla yükseldi: Avusturya Merkez Bankası OeNB istatistiklerine göre 2022’de 19 milyar Avro’nun üzerinde ve bu yılın ilk yarısında 12,3 milyar Avro ve buna bağlı olarak karlar da arttı. Bankalar bu nedenle çok fazla eleştiri almak aldı ve alıyor.  Bankalara  suçlamalardan biri, tasarruf sahiplerinin zararına kendilerini zenginleştirdikleri yönünde.

Etkilenen bankalarsa  bunu böyle görmüyor.  Yerel Avrupa Bankaları sermayelerini Avrupa Merkez Bankası EZB’ye „park ettiklerinde“ yıllarca ceza faizi ödemek zorunda kaldılar. EZB üzerinden düşük faiz marjlarına rağmen, sektörü „krize dayanıklı“ hale getirmek için Avrupa genelinde  sermaye yeterliliği tüm yerel bankaların   gereklilikleri artırılmıştı.

Avusturya Merkez Bankası ihtiyat çağrısı yapıyor

Avusturya Merkez Bankası OeNB Başkan Yardımcısı, Bankacılık Denetleme Başkanı Gottfried Haber de temkinli olunması gerektiğini belirterek „Kurumların mevcut iyi kazanç durumunu özsermayelerini daha da güçlendirmek için kullanmalarını tavsiye ediyoruz.“ dedi.

AB ile karşılaştırıldığında, Avusturya’da yerleşik banka ve kredi kuruluşlarının en yüksek sermayeye sahip olduğu söylenemez. Ortalama %15.2’lik „sert çekirdek sermaye oranı“ ile tüm yasal gereklilikleri yerine getiriyor Avusturya bankaları. Ancak sadece Yunan ve İspanyol bankaları daha düşük değerlere sahip.

Gottfried Haber bu konuda, „Faiz artışları başlangıçta bankalar için avantajlı olsa da dezavantajları daha sonra ortaya çıkıyor. Çünkü yüksek taksitler kredi temerrütlerinde artışa yol açıyor ve bu da banka bilançoları üzerinde baskı yaratıyor. Kötü ekonomik durum bunu hızlandırabilir.“ dedi.

Bankaların faiz artışlarını tasarruf sahiplerine yansıtmadığı yönündeki suçlama gerçeklere dayanmıyor:
Ağustos 2022’den Ağustos 2023’e kadar kredi faizleri ortalama %1,66’dan %5,09’a yükseldi, bu da yüzde 3,43 puanlık bir artış anlamına geliyor. Gottfried Haber bu konuda ifadeleri şöyle: „Aynı dönemde sabit mevduata yani tasarruf sahiplerin bankada yatan paralarına verilen faiz %0,26’dan %3,49’a yükseldi. Bu da 3,23’lük bir artış anlamına geliyor.“

Talep üzerine ödenen faiz hala düşük

Banka uzmanların dikkat çekici yorumları ise söyle:
„Cari hesaplar ve „gecelik“ yatırımlardaki faiz oranları hala düşük.  Ancak cari hesaplar ödeme işlemleri içindir ve para biriktirmek için bir araç değildir. Yine de Avusturya’da 100 milyar Avro’nun üzerinde bir meblağ faiz getirisi olmayan cari hesaplarda ve neredeyse bir o kadarı da vadesi her gün dolan tasarruf hesaplarında beklemektedir. Eğer daha fazla gelir istiyorsanız, paranızı en azından altı ay ya da bir yıllığına bağlamak zorundasınız. Hatta uzmanlar tasarruf faiz oranlarının biraz daha yükseleceğini tahmin ediyor. Koronavirüs krizi sırasında ECB, bankalara ucuz likidite sağladı, böylece istedikleri zaman borç verebilir ve ekonomiyi canlandırabilirlerdi. Avusturya’da yerel bankalar  Avrupa Merkez Bankası düşük kredi verirken bu kredileri ne esnafa ne de sade vatandaşa yeteri kadar düşük faiz olarak vermedi.  Ancak şimdi, zayıf ekonomik durum nedeniyle kredi talebi çökmüş durumda. Avusturya’da Bankalar tasarruf sahiplerinden daha fazla mevduata ihtiyaç duymadan önce ellerindeki likidite fazlasını azaltmak zorunda (ki şu anda bu yapılıyor). Bankalar için nispeten ucuz olan bu para için rekabet, daha sonra vatandaşların en başta  tasarruf faiz oranlarını yeniden yükseltmelidir. Vatandaşlar bankalardan bunu bekliyor. Bankaların oyun oynamasına ihtiyaç yok. Bankalar büyük para kazanıyorlar. Vatandaşlar, esnaf ve iş insanları üzerinden.“