Merkez Bankası’nın açıkladığı tarihi zarar ne anlama geliyor?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2023 yılında 818,2 milyar TL zarar açıkladı. Bu, bankanın şimdiye kadar açıkladığı en yüksek zarar oldu.
Ankara. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası, 2023 yılında rekor zarar açıkladı. Ekonomistler ne diyor? Bu tarihi zarar ne anlama geliyor?
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) 2023 yılının bilançosunu açıklamayı seçimden sonraya bırakmıştı. Ana muhalefet partisi Cumhuriyet Halk Partisi (CHP)’nin kazandığı yerel seçimler ve dokuz günlük bayram tatili sonrası Merkez Bankası 2023’e ait kar-zarar tablosunu açıkladı. Açıklanan verilere göre, Merkez Bankası 2023 yılını tam 818,2 milyar TL’lik dev bir zararla tamamladı.
TCMB’nin 92. hesap dönemine ait 2023 bilançosu Resmi Gazete’de yayımlandı. TCMB 2023 yılında 818,2 milyar TL zarar etti. Banka 2022 yılında ise 72 milyar TL kâr açıklamıştı. Merkez Bankası’nın yıllara göre bilançosu şöyle olmuştu:
TCMB’nin bugün açıkladığı bilançoya ilişkin Olağan Genel Kurul toplantısını ise 30 Nisan’da Ankara’da gerçekleşecek. Genel kurulda 2023 yılına ait bilanço, kâr ve zarar hesabının onaylanması gündemi de bulunuyor. TCMB, KKM kaynaklı oluşan belirgin zarar nedeniyle 2023 dönemine ilişkin Hazine’ye kâr payı aktarımı yapmayacak.
Uzmanlar ne diyor?
TCMB eski başekonomisti Ali Hakan Kara, X hesabından yaptığı paylaşımda şu ifadelere yer verdi: “Merkez Bankası zararını 900 milyara yakın tahmin etmiştim ama 818 olmuş. Dünyanın en pahalı iktisadi deneyinin faturasının ilk taksidi.”
Ekonomist Uğur Gürses “1. Yanlış politikaları örtülemek için uydurulan, ‘çok parlak enstrüman’ diye topluma anlatılan KKM’lerin yarattığı devasa zararın fotoğrafı bu. “2. El atılıp hortumlanan ihtiyat akçeleri duruyor olsaydı bu zararın bir kısmı karşılanırdı.” eleştirisinde bulundu.
Koç Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Selva Demiralp de TCMB’nin açıkladığı zarar hakkında Bloomberg HT’ye değerlendirmede bulundu. Demiralp, “Merkez bankaları kâr amacı güden kuruluşlar değil, dolayısıyla kağıt üstünde Merkez Bankası’nın kar etmesinden veya zarar etmesinden çok nihai hedefine ulaşabiliyor mu ulaşmıyor mu ona bakmak lazım. Performansını değerlendirirken sen zarar etmişsin demek bir Merkez Bankası’nın tek başına ne iyi olduğunu gösterir ne kötü olduğunu gösterir. Bu kadar ciddi bir zarar söz konusuyken esas hassasiyetin bunun bir servet transferi olması ile ilgili doğrudan Merkez Bankası’nın para basıp Kur Korumalı Mevduat (KKM) tutabilecek olan daha varlıklı kişilere kaynak aktardığını görüyoruz. Bu bir opsiyon ve KKM’den elde ettiğiniz faiz o dönemdeki dövizdeki değer kaybı daha fazla olursa Merkez Bankası doğrudan kaynak aktarımı yapıyor. Benim esas eleştirim bu konu bir Merkez Bankası’nın hiçbir zaman için özel sektörle veya şahısla doğrudan bir ilişkiye girmemesi gerektiği dünyada kabul edilmiş bir hassasiyet var” dedi.
