İsrail üzerinden Macaristan, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nden ayrılan ilk AB ülkesi oldu

VİYANA. Macaristan, hükümetinin iradesiyle Uluslararası Ceza Mahkemesi‘ nden (ICC) ayrılıyor. Resmi haber ajansı MTI’ya göre bu karar Perşembe günü Macaristan Başbakanlık Bakanı Gergely Gulyás tarafından açıklandı. Gulyás, çekilme prosedürünün Perşembe günü hükümet tarafından başlatılacağını söyledi. Çekilme işlemi Macar anayasal hukuku ve uluslararası hukuk çerçevesinde gerçekleşecek.

Macaristan Roma Statüsünden çekilen ilk AB ülkesi oldu. Şu ana kadar sadece Filipinler ve Afrika ülkesi Burundi UCM’den çekilmişti. Avrupa Birliği geçmişte de resmi işbirliği anlaşmaları yoluyla merkezi Hollanda’nın Lahey kentinde bulunan mahkeme ile yakın işbirliği içinde olmayı taahhüt etmişti. Budapeşte’den yapılan açıklama, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun uluslararası tutuklama emrine rağmen Macaristan’a geldiği gün geldi.

APA´n⁄n verdiği habere göre Netanyahu, Uluslararası Ceza Mahkemesi’nin Kasım ayında Gazze Şeridi’ndeki savaş nedeniyle İsrail Başbakanı hakkında tutuklama emri çıkarmasına rağmen Macaristan Başbakanı Viktor Orbán tarafından davet edilmişti. Ancak Macaristan kendini mahkemenin kararına bağlı hissetmiyordu. Orbán bunu şiddetle kınamış ve Netanyahu’yu Macaristan’a davet etmişti.

Macaristan yine de Netanyahu’yu tutuklamak zorunda kalacaktı

Macaristan, Ceza Mahkemesi’nden çekilmekle Netanyahu hakkındaki tutuklama emrini uygulama yükümlülüğünden kurtulmuş olmuyor. Mahkemenin temel anlaşmasından çekilme, yazılı çekilme beyanının alınmasından sadece bir yıl sonra yürürlüğe girer. Ancak bu tarihten sonra bile, sözleşmeye taraf bir devletin üyeliği sırasında üstlendiği yükümlülükler yürürlükte kalmaya devam eder. Bu da Macaristan’ın çekilmeden önce başlayan soruşturmalarda mahkeme ile işbirliği yapmaya devam etmesi gerektiği anlamına geliyor.

Bununla birlikte, Macaristan için sonuçların yönetilebilir olması muhtemeldir: bir devlet antlaşma yükümlülüğünü yerine getirmezse, mahkeme davayı Taraflar Konferansına havale edebilir. Konferans da bu devlete karşı daha ileri tedbirler alınmasına karar verebilir. Ancak bunun çok büyük sonuçları olmayacaktır. Ancak mahkeme için tehlikede olan çok şey vardır. Emirleri dikkate alınmazsa, bu durum mahkemenin otoritesini zayıflatır.

Hassas bir yolculuk: Hiçbir ayrıntı bilinmiyor

Macaristan’ın çekilme açıklaması, İsrail Başbakanı Netanyahu’nun birkaç gün sürecek bir ziyaret için Budapeşte’ye gelmesinden sadece birkaç saat sonra geldi. Netanyahu’nun gelişi, kendisini havaalanında karşılayan Macaristan Savunma Bakanı Kristof Szalay-Bobrovniczky tarafından teyit edildi. Bu ziyaret, UCM’nin geçtiğimiz Kasım ayında Gazze savaşındaki eylemleri nedeniyle hakkında tutuklama kararı çıkarmasından bu yana Netanyahu’nun Avrupa’ya yaptığı ilk ziyaret. Pazar günü dönmesi planlanıyor.

İsrail basınında yer alan haberlere göre Netanyahu Perşembe günü Orban’ın yanı sıra Macaristan Cumhurbaşkanı Tamas Sulyok ile de görüşmek istedi. Alışılmışın aksine ziyaretin ayrıntıları önceden açıklanmadı. Macaristan Başbakanlığı basın ofisi de sorulara yanıt vermedi. Netanyahu hakkındaki tutuklama emri göz önünde bulundurulduğunda ziyaretin ne kadar hassas bir konu olduğu aşikâr.

Orbán ve Netanyahu bağımsız yargıya karşı harekete geçti

Orban, Netanyahu ile uzun süredir iyi ilişkilerini sürdürüyor. Her iki siyasetçi de aşırı engelleyici bir kuvvetler ayrılığı olmadan mümkün olduğunca sınırsız hükümet gücüne sahip olma konusunda benzer görüşleri paylaşıyor. Ve her ikisi de bağımsız bir yargıyı, açık bir toplumu ve özgür, eleştirel habercilik yapan medyayı siyasi emellerinin önündeki engeller olarak görüyor.

Orban, Netanyahu hükümetinin Gazze savaşındaki yaklaşımını kayıtsız şartsız desteklemektedir. Bir Avrupa Birliği üyesi olarak Macaristan, ateşkes ve Gazze Şeridi’ndeki Filistinli sivil halkın daha fazla dikkate alınması yönündeki AB kararlarını defalarca bloke etmiştir. AB ayrıca hukukun üstünlüğüne ilişkin temel kuralların ihlal edilmesi nedeniyle Macaristan’a yönelik Avrupa fonlarının bir kısmını geri çekmiş ya da dondurmuştur.

Meinl-Reisinger çekilmeden üzüntü duyuyor

İsrail, Macaristan’ın UCM’den çekilme niyetini açıklamasını derhal memnuniyetle karşıladı. Dışişleri Bakanı Gideon Saar X’te yaptığı açıklamada “Sözde ‘Uluslararası Ceza Mahkemesi’, İsrail’in meşru müdafaa hakkına zarar vermek için gösterdiği enerjik çabalarla uluslararası hukuku ayaklar altına aldığından beri ahlaki otoritesini kaybetmiştir” dedi.

Avusturya Dışişleri Bakanı Beate Meinl-Reisinger Macaristan’ın çekilmesinden üzüntü duyduğunu belirterek şunları ifade etti: “Bu adım Macaristan’ın Avrupa konsensüsünden, çok taraflılıktan ve uluslararası hukukun üstünlüğünden daha da uzaklaştığı anlamına gelmektedir. Uluslararası hukuka saygı ve en ciddi suçlarla mücadele, pazarlık konusu yapılamayacak temel Avrupa değerleridir” dedi. Macaristan’ın aksine Avusturya, uluslararası hukuk düzeninin korunmasını kararlılıkla savunmaya devam edecektir. Dışişleri Bakanı Avusturya’nın “tüm devletleri adalet ve insan hakları konusundaki sorumluluklarını yerine getirmeye çağırdığını.”

Scholz Almanya ziyareti sırasında Netanyahu’nun tutuklanmayacağını düşünüyor

Almanya Başbakanı Olaf Scholz, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun Almanya ziyareti sırasında tutuklanmasını beklemiyor. SPD‚li politikacı Perşembe günü Berlin’de kendisine yöneltilen bir soruya cevaben “Bir tutuklama olacağını düşünemiyorum” dedi.

ICC hakkında

Merkezi Lahey’de bulunan UCM, savaş suçları, insanlığa karşı suçlar, soykırım ve saldırgan savaş zanlılarını yargılamaktadır. Buna siyasi ve askeri liderler de dahildir. Devlet ve hükümet başkanları bile dokunulmazlıktan yararlanamaz. UCM, Birleşmiş Milletler’e bağlı bir mahkeme değildir.