“Kabul edilemez”: Görüşmeler bir buçuk saat sonra sona erdi

 

İSTANBUL Die Presse muhabiri Susanne Güsten’in İstanbul’dan haberi, yabancı basının olaya nasıl baktığı açısından önemli. İşte Almanca haberin Türkçeye çevirisi: Türk Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, müzakerelerin başlangıcında Rusya ve Ukrayna temsilcilerine “başarılar” diledi. Savaşan tarafların heyetleri, Cuma öğle saatlerinde İstanbul’da üç yıldan fazla bir süredir ilk kez doğrudan barış görüşmeleri için bir araya geldi.

Fidan, Dolmabahçe Sarayı’nın yanındaki Türk Cumhurbaşkanlığı Ofisi’nde, U şeklinde bir masanın baş tarafında oturdu. Önünde sol tarafta Kremlin danışmanı Vladimir Medinski başkanlığındaki Rus heyeti, sağ tarafta ise Cumhurbaşkanlığı Ofisi Başkanı Andriy Yermak başkanlığındaki Ukrayna heyeti yer aldı.

Bir buçuk saat sonra görüşmeler sona erdi. Ukrayna müzakere çevrelerinden, Rusya’nın görüşmelerdeki taleplerinin gerçekçi olmadığı ve şimdiye kadar tartışılanların çok ötesine geçtiği bildirildi. Ukrayna heyetinin çevresinden bir kaynak, Reuters haber ajansına verdiği demeçte, taleplerin “ateşkesin sağlanması için Ukrayna’nın kendi topraklarından çekilmesini ve diğer kabul edilemez ve yapıcı olmayan koşulları içeren ültimatomlar” içerdiğini söyledi. “Ukrayna, ön koşul olmaksızın gerçek bir ateşkes ve daha fazla samimi barış süreci için hazır” diye ekledi.

Türkiye, Trump ve Putin’in görüşmesini hazırlamak istiyor. Türk Dışişleri Bakanı Fidan, açılış konuşmasında, acil bir ateşkesin özellikle önemli olduğunu söylemişti. Ayrıca, İstanbul müzakereleri, devlet başkanları zirvesinin hazırlığı olarak da hizmet edebilir. İstanbul görüşmelerinin ardından nasıl bir yol izleneceği “hep birlikte karar vereceğiz.” Son girişimden sonra – Ruslar ve Ukraynalılar Mart 2022’de İstanbul’da aynı binada bir araya gelmişti – üç yıl boyunca hiçbir gelişme olmamıştı.

Fidan ve ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, sabah Dolmabahçe’de Yermak’ın heyetiyle bir saat süren bir görüşme gerçekleştirmişti. Barış görüşmelerinin başlangıcı, heyetlerin oluşumu konusunda yaşanan anlaşmazlık nedeniyle bir gün öncesine ertelenmişti. Ukrayna ateşkes müzakereleri istiyor. İlgili ülkelerin devlet ve hükümet başkanları ile ABD Başkanı Donald Trump’ın İstanbul’da yapması planlanan toplantı, Vladimir Putin’in iptali nedeniyle gerçekleşemedi. Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodymyr Zelensky, İstanbul’a gönderilen Rus heyetinin “tiyatro” olduğunu ve Putin’in barış istemediğinin kanıtı olduğunu söyledi. Rusya, Zelensky’yi “acınası” olarak nitelendirdi.

Yermak, Fidan ve Rus heyeti ile görüşmeden önce, öncelikle koşulsuz 30 günlük ateşkes hakkında konuşacağını açıkladı. Ukrayna Cumhurbaşkanlığı Başkanı, İstanbul’da Almanya Başbakanı Friedrich Merz’in dış politika danışmanı Günter Sautter’in de aralarında bulunduğu Avrupalı temsilcilerle de görüştü. Rubio da Sautter ve Fransa ile İngiltere’den güvenlik danışmanlarıyla bir araya geldi. Avrupalılar hafta sonu Ukrayna ile birlikte bir aylık ateşkes çağrısı yapmıştı.

Kremlin savaşın “kökleri” hakkında konuşmak istiyor. Ev sahibi Türkiye’nin Cuma günkü görüşmeleri gerçekleştirmek için gösterdiği tüm çabalara rağmen, İstanbul’daki toplantılara yönelik beklentiler düşüktü. Savaş taraflarının pozisyonları, üç yıl önceki son doğrudan müzakerelerden daha da uzaklaşmış durumda. Medinski Perşembe günü, İstanbul’da savaşın “kökleri” hakkında konuşacağını açıklamıştı. Moskova’ya göre, bağımsız bir Ukrayna’nın varlığı bu köklerden biri. Kiev, Ukrayna ordusunun Rusya’nın doğudaki topraklarından çekilmesi gibi Rus taleplerini reddediyor.

Ayrıca Donald Trump, İstanbul müzakerelerinin anlamını temelden sorgulayarak, çözümün ancak kendisi ile Kremlin lideri Vladimir Putin arasında yapılacak bir zirve ile mümkün olabileceğini söyledi. Trump, Boğaz’daki görüşmeler hakkında “Putin ile ben görüşmeden hiçbir şey olmayacak” dedi. Rubio bu açıklamayı yineleyerek, müzakerelerdeki “tıkanıklığı” sadece Trump’ın aşabileceğini belirtti.

ABD-Rusya zirvesi “gerekli.” Amerikan-Rus zirvesinin gerçekleşip gerçekleşmeyeceği ve ne zaman gerçekleşeceği de Cuma günü belirsizliğini korudu. Trump, Orta Doğu gezisinin ardından Birleşik Arap Emirlikleri’nden ABD’ye döneceğini açıkladı. Rubio, Trump ve Putin’in görüşmesi hakkında başkanın Washington’a dönüşünün ardından konuşulacağını söyledi. Kremlin sözcüsü Dmitri Peskov, bu zirvenin “gerekli” olduğunu ve mümkün olan en kısa sürede organize edilmesi gerektiğini belirtti.

ABD dergisi “Newsweek,” Trump’ın açıklamalarının İstanbul müzakerelerini daha başlamadan değersizleştirdiğini eleştirdi. Ancak Fidan’ın Cuma günü yaptığı karşılama konuşmasında zirve toplantısına işaret etmesi, Türkiye’nin de devlet başkanları konferansı istediğini gösteriyor. Amerika’nın “sihirli değneği” var. Moskova’da bulunan Türk-Rus ilişkileri uzmanı Kerim Has, sadece ABD’nin iki savaşan tarafı bir çözüme zorlayabileceğini söyledi. Has, “Presse”ye verdiği demeçte, Rusya’nın Ukrayna’ya savaşın sona ermesi için şartlarını dayatacak kadar askeri güce sahip olmadığını belirtti. Kiev’in hala Rus saldırısına direnmek için askeri kapasiteye ve siyasi iradeye sahip olduğunu söyledi.

Has, bu durumda savaşı sona erdirmek için bir “sihirli değnek” gerektiğini söyledi. Ve bu değnek Amerika’da. “Trump ve Putin’in zirve toplantısının tek seferde barışı getireceğinden emin değilim, ancak bu kesinlikle çatışmanın çözümünü hızlandıracaktır.”

Günceleme

TARAFLAR ARASINDA İLK ANLAŞMA

Ukrayna Savunma Bakanı Rustem Umerov, tarafların 1000 savaş esirini karşılıklı olarak takas etmeyi kabul ettiklerini açıkladı. Takasın gerçekleşmesi halinde bu, savaşın başından bu yana yapılan en büyük esir takası olacak.

Heyetlerin Ukrayna Devlet Başkanı Zelenski ve Rusya Devlet Başkanı Putin arasındaki temasları da görüştüğünü belirten Umerov, İstanbul’daki görüşmelerde ateşkesin de masaya yatırıldığını anlattı.

Görüşmenin ardından konuşan Rus heyetinin başkanı Medinskiy, Ukrayna heyetinin açıklamasını şu sözlerle doğruladı:

“Önümüzdeki günlerde 1000 kişiye 1000 kişilik büyük bir esir takası yapılacak (…) Müzakerelerde elde ettiğimiz sonuçlardan genel olarak memnunuz ve temasları sürdürmeye hazırız (…) Rusya ve Ukrayna, olası ateşkese yönelik bakışlarını ayrıntılı olarak sunacak, ardından müzakereler devam edecek.