Napolyon’un ölümünün 200. yıl dönümü: Bir despot Avrupa’yı medeni kanunlar ile nasıl yeniledi?

200 yıl önce çarşamba günü hayatını kaybeden Napolyon ile 1800'den sonra yeni bir çağ başladı. Yenilikçi mi yoksa ırkçı bir despot mu? Fransız İmparatoru'nun değeri ve yeri konusunda insanlar hâlâ bölünmüş durumda. Ancak Avrupa için önemi tartışılmaz. Avusturya'da geniş haberler dikkat çekti.

Viyana. 200 yıl önce çarşamba günü hayatını kaybeden 1769 Korsika doğumlu Napolyon Bonaparte  ile 1800’den sonra yeni bir çağ başladı. 1821’de vefat eden Napolyon fetihleri, bugünün haritasına benzemeye başlayan bir kıta yarattı. Bununla birlikte, her şeyden önce, ünlü Medeni Kanun’u ile , bir kısmı bugün hala geçerli olan modern bir arada yaşamanın temellerini oluşturmuştur. Birinci Napolyon olarak 1804’ten 1814’e kadar (ve 1815’te kısa süreliğine) Fransa İmparatoru olarak tarih yazmış  bir kişilik .Türkler Nap olyon’u iyi tanıyor mu ? Çok az.

Yeni Vatan Gazetesi olarak kısa bir toparlama haber analizde ilk soru Napolyon’nun yenilikçi mi yoksa ırkçı bir despot olup olmadığı sorusu olsa gerek.  Fransız İmparatoru’nun değeri ve yeri konusunda insanlar Avrupa’da hâlâ bölünmüş durumda. Ancak Avrupa için Napolyon’un önemi tartışılmaz…

Elbette Covid uyumlu, ayrıntılı ışık ve ses enstalasyonları, geçit törenleri ve kutlama konuşmalarıyla Fransa, imparatorun 5 Mayıs’taki ölüm yıl dönümünü bir devlet etkinliği olarak kutladı.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron da konuştu; gözler, ulustan biri ve devrimin tamamlayıcısı olarak kabul edilen ama aynı zamanda mezar kazıcısı olarak da ilan edilen bir adamı onurlandırmakla yermek arasındaki o ince çizgide nasıl başa çıkacağını görmeyi heyecanla bekledi. Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un kafası sanki karışıktı.

Gücünün zirvesindeyken Avrupa’nın büyük bölümünü kontrol eden Napolyon’un  ölüm yıldönümünde, Almanca konuşulan ülkelerde şaşırtıcı bir sakinlik varken, Fransa’daki heyecan  haftalarca yüksek kaldı.

Eleştirmenler, savaşları ile yalnızca Fransa’da bir milyona kadar ölüme neden olan, medeni hukukunda kadınlara karşı ayrımcılığı kökleştiren ve 1802’de Haiti’de köleliği yeniden başlatan bir tiran ve savaş kışkırtıcısı önünde „hatıra müstehcenliği“nden söz etmeleri dikkat çekti.  ABD’li Tarihçi Marlene L. Daut, „New York Times“ aracılığıyla, eski sömürge gücü Fransa’nın „beyaz üstünlüğünün simgesi“ni kutlamak yerine kölelik tarihi üzerinde çalışmayı tercih ettiğini söyledi.

Modern Avrupa’nın katalizörü : Napolyon Bonaparte 

Avusturya Tarihi Profesörü ve 19. yüzyıl uzmanı Wolfgang Häusler, ORF.at ile yaptığı röportajda Napolyon’u „Kendi hikayesinin yönetmeni, aktörü ve dramaturjisi“ olarak adlandırdı.  Ancak Häusler’e göre, ölçülü bir ve objektiv gözlemle bakacak olursak, Napolyon „şüphesiz modern Avrupa için bir katalizördü“.

Medeni Hukuk, Matura ve Banque de France, feodal sistemin kaldırılması, valilik sistemi ve merkezi olarak organize edilmiş bir polis gücü gibi çok sayıda kurumsal yapı konusunda aynı zamanda Avusturya içinde bir model görevi gören Napolyon mirası, Fransız sınırlarının çok ötesine geçerek modern gündelik hayata zamanında aktı ve etkisi günümüze kadar sürüyor.

„Patchwork halı“ gibi görünen küçük devletlerin sonu

Napolyon 1769 yılında Korsikalı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi ve 1815’te Waterloo’nun kesin yenilgisinden sonra son yıllarını geçirdiği Atlantik’teki küçük bir ada olan St. Helena’da sürgünde 51 yaşında öldü. Kendisine olağanüstü bir askeri “deha” unvanı atfedilen ve Fransa’nın kendi kendini taçlandıran ilk imparatoru olan Napolyon, fetih savaşları ve seferleri ile Avrupa haritasında kalıcı izler bıraktı.

Häusler, Napolyon’un toprak mirası hakkında „Almanya büyük toprak bütünleşmesini ona borçludur“ dedi. Orta Çağ’ın sonlarından beri var olan Alman Ulusunun Kutsal Roma İmparatorluğu’na , Napolyon Savaşları  son ölümcül darbeyi vurdu.

Häusler’e göre, sayıları neredeyse 300’ü geçen küçük eyaletlerin ve beyliklerin içinde adeta devasa bir Patchwork halıya benzeyen Alman devlet yapısı 39 oldu. Bavyera ve Württemberg Krallığı ile, bugünün Alman federal eyaletleriyle benzer sınırları zaten vardı. Başpiskoposluk ve şehir cumhuriyetlerinin siyasi seçkinleri başlangıçta devrilince, gümrük sınırlarının kaldırılması uzun vadede ekonomik yükselişi beraberinde getirdi. Almanya işte ondan sonra bir güç ve ekonomi merkezi Almanya olmaya başladı.

Feodalizm  Napolyon’nun Medeni Kanun ile bitiyor

Yazılı tarih, Napolyon’un medeni yasasını Häusler’in şimdi dediği gibi „çığır açan ve temel“ olarak değerlendiriyor. Napolyon, dört yıllık bir gelişme sürecinden sonra 1804’te çıkardığı Medeni Kanun ile Fransız Devrimi’nin ideallerini geniş alanlarda  medeni hukuka döktü. Fransa’da tanıtılmasından kısa bir süre sonra, yasa, Alman Ren Konfederasyonu’ndan İtalya ve Polonya’ya kadar Napolyon uydu devletlerinde de uygulandı.

Avusturyalı tarihçiye göre Napolyon Yasası diye bilinen Medeni Kanun’da  en önemli olan  şunlardı: „Medeni Kanun ile feodalizm kökten kaldırıldı; vatandaşlar artık aristokratik keyfiliğe tabi değildi. Medeni Kanun, bağımsız olarak iş yapma olasılığını garanti etti.” Hukuki kesinliği ve uygulanabilir talepleri mümkün kıldı, sözleşmeler imzalandı, tekrar feshedildi ve planlananları miras bıraktı.

En büyük oğul imtiyazı kaldırıldı ve çocuklara eşit payda miras kaldı, bu da uzun vadede büyük mülkiyeti azalttı. Evlilik ve aile kilisenin elinden alındı, boşanmalara izin verildi. Postscript: Tüm insanların eşitliği öncelikle erkekler anlamına geliyordu.

Medeni Kanun olarak bilinen Napolyon Yasaları (Fransızca: Code Napoléon; Code civil des Français) – Napolyon Bonapart’ın hazırlattığı medeni yasa metnidir. Onun isteğiyle Fransa’da hazırlanmış ve 1804 yılında yürürlüğe girmiştir Metin hazırlanırken önceki iki hukuk sistemlerinden etkilenilmiştir. Birisi Roma Hukuku, diğeri İslâm Hukuku  idi. Bu yasalarla Fransa’da hukukun üstünlüğü tanınmış, yasaların yürürlüğe girebilmesi için resmen ilanı şart koşularak gizli yasa çıkarılması engellenmiş ve yasanın yetersiz kaldığı suçlarda adaleti sağlamak için yargıçlara ilk defa yasaları yorumlama yetkisi verilmiştir. Dünya’daki çoğu devletin hukuk sistemi hâlâ Napolyon yasaları baz alınarak hazırlanmaktadır.

Avusturya’da savunma modernizasyonu

Napolyon birlikleri, 1805 ve 1809’da imparatorluk ikametgahı Viyana’yı iki kez işgal etti. Austerlitz ve Aspern / Wagram’daki savaşlardan sonra Habsburglar, özellikle İtalya’da toprak kayıpları yaşadı. Tirol’ün eski kalıtsal toprakları Napolyon  tarafından Bavyera’ya verildi. Şok durumdaki Avusturya bundan  sonra kendini yeniden icat etmek zorunda kaldı.

Avusyurya’da Genel Medeni Kanun (1811) ile Medeni Kanun’un „azaltılmış“ bir versiyonunun uygulandığı söylenebilir. Böylelikle Avusturya İmparatorluğu, keyfi yetkiyi ortadan kaldıran ve kanunların evrensel geçerliliğini tesis eden bir anayasal devlet haline geldi. Hükümet, insanları siyasi suçlardan kovuşturabilir, ancak yasalara uymak zorundaydılar. İmparatorluğun paraya ihtiyacı olduğu için en önemli gelir kaynağı olan emlak vergisi, adil vergilendirme iddiasıyla yeniden düzenlendi.

Yazılı tarih, o yılların Avusturya’daki gelişimini “savunma modernizasyonu” terimiyle anlatır.  Tarihci Wolfgang Häusler bu konuda : “Avrupa’nın her yerinde, onarıcı ve muhafazakâr güçler de Napolyon’dan sorgulamadan öğrendiler. Örneğin Avusturya İmparator’u Franz, daha sonra kadastroyu da yarattı „Böylelikle Napolyon, iyi bilindiği gibi, 1848 yılına kadar Avusturya’da gerçekleşmeyen köylülerin kurtuluşunun temelini oluşturdu.“ dedi.

Kendi efsanesini yaratt: Bonapartizm 

Napolyon hakkındaki tarihsel-politik tartışmaların bugüne kadar alev alması, en azından Fransız İmparatorunun kendisinden kaynaklanmıyor. St. Helena’da 51 yaşinda sürgünde iken, ölümünden sonra „Napolyon kültünün İncil’i“ haline gelecek olan kendi biyografisini yazdı. Napolyon, kendisini devrimci fikirlerin savunucusu ve Avrupa uluslarının kurtuluşunun doğurucusu olarak stilize etti ve böylelikle Johann Wolfgang von Goethe ve Heinrich Heine’nin yazmaya devam edeceği Bonapartizm efsanesini yarattı.( yenivatan.at)

 

Relevante Artikel

Back to top button
Cookie Consent mit Real Cookie Banner