Para konusunda anlaşmazlık: Çin, doğal gaz boru hattı konusunda Rusya’yı baskı altına alıyor
Kremlin, Çin hükümetinin gaz ithalatı için “makul olmayan” düşük fiyatlar talep etmesine öfkeli. Ancak Rusya, Batı'nın yaptırımları nedeniyle Çin pazarına bağımlı durumda.
VİYANA. Vladimir Putin ve Çin lideri Xi Jinping’in Şubat 2022’de dünyaya “neredeyse sınırsız dostluklarını” ilan etmelerinden bu yana ilk kez iki hükümet arasında kamuoyu önünde bir tartışma yaşandı. Bunun nedeni Çin’e Rus gazı tedarik etmek için planlanan bir boru hattı.
Ancak bu konudaki müzakereler görünüşe göre o kadar çıkmaza girmiş durumdaki Putin ve Xi bile Mayıs ayı ortasında Pekin’de yaptıkları özel görüşmede bir çözüm bulmaya çalıştılar.
Rusya’nın Avrupa’ya gaz ihracatı Batı’nın yaptırımları nedeniyle çöktüğünden beri, kısmen devlete ait enerji şirketi Gazprom, bir zamanlar Avrupa’yı besleyen gaz sahalarını Çin enerji ağına bağlamak için yeni “Sibirya’nın Gücü 2” boru hattını planlıyor.
Yaklaşık 2.800 kilometre boyunca uzanacak ve yılda yaklaşık 50 milyar metreküp gaz taşıyacak olan bu proje milyarlarca avroya mal olacak. Bu da geçen yıl ilk kez yaklaşık 6,5 milyar avro zarar açıklamak zorunda kalan Gazprom Grubu’na yeniden ekonomik bir canlılık kazandıracak. Ne de olsa Ukrayna’nın işgalinin başlamasından bu yana Avrupa’ya gaz ihracatı yaklaşık %90 oranında azaldı.
Çin, Rusya ile aynı fiyattan gaz sevkiyatı talep ediyor
Ancak müzakereler oldukça ilerlemişken, Çinlilerin gaz ithalatının fiyatını aşağı çekmeye çalıştıkları anlaşılıyor. Müzakerelerde yer alan bazı Rusların Financial Times’a bildirdiğine göre Çin hükümeti, Gazprom’un Rus şirketlerine kendi ülkesinde uyguladığı fiyatlara benzer fiyatlarla gaz tedarik etmemesi halinde anlaşmayı iptal etmekle tehdit ediyor.
Ayrıca Pekin’in sözleşme gereği boru hattının tüm kapasitesini kullanmak zorunda kalmak istemediği de söyleniyor. Bunun yerine, başlangıçta mevcut gazın sadece bir kısmını satın almak ve daha sonra daha fazlasına ihtiyaç duyulması halinde bunu arttırmak istiyor.
Çin halihazırda Rus gazı ithalatı için diğer ülkelere kıyasla çok daha az ödeme yapıyor: Gazprom Avrupa’ya yaptığı ihracat için megavat saat (MWh) başına yaklaşık 34 ABD doları talep ederken, Özbekistan gibi Orta Asya ülkelerinde bu rakam sadece 17 dolar, Çin’de ise 15 dolar kadar düşük.
Rusya’nın kabul etmekten başka seçeneği yok
Çinliler sert müzakere taktikleriyle Rusya’yı büyük bir baskı altına alıyor – bu da Çin’in ikili ilişkilerde giderek daha fazla üstünlük sağladığının bir işareti. Sonuçta Rusya’nın başka bir alternatifi yok: Avrupa’ya ihracatın kesilmesi, Çin dışında büyük miktarlarda gaz ithal edecek bir kara müşterisi olmadığı anlamına geliyor.
Öte yandan bağımlılık (henüz) o kadar da büyük değil. Çin’deki enerji talebi yıldan yıla artmaya devam etse de, ABD Columbia Üniversitesi’ndeki araştırmacıların yakın zamanda hesapladığı gibi, ülke en azından 2030 yılına kadar mevcut sözleşmelerden gaz ithalatı ile idare edebilecektir. Sadece 2040 yılına kadar en az 150 milyar metreküp daha gaza ihtiyaç duyulacaktır.
