İptal: Netanyahu’nun desteklediği yargı reformu yasasını İsrail Yüksek Mahkemesi iptal etti
İsrail’de Yüksek Mahkeme, ülkede aylarca büyük protestolara neden olan tartışmalı yargı reformunun ilk kısmını oluşturan yasayı 7’ye karşı 8 oyla iptal etti. Yüksek Mahkeme, İsrail tarihinde ilk kez Temel Yasalar içerisinde yer alan bir yasayı iptal etmiş oldu.
TEL AVIV. İsrail’de ülke çapında büyük protestolara yol açan tartışmalı yargı reformuna yönelik itiraz, Yüksek Mahkeme heyeti tarafından incelenerek karara bağlandı. Yüksek Mahkeme heyeti, mahkemenin tutarsız bulduğu hükümet kararlarını engelleme yetkisini sınırlandıran yargı reformunun ilk kısmını oluşturan yasayı 7’ye karşı 8 oyla iptal etti.
Söz konusu karar ile Yüksek Mahkeme, İsrail tarihinde ilk kez Temel Yasalar içerisinde yer alan bir yasayı iptal etmiş oldu.
Heyette yar alan 15 yargıçtan 12’sinin mahkemenin Temel Yasaları iptal etme yetkisine sahip olduğu konusunda hemfikir olduğu belirtilirken, söz konusu karar emsal niteliği taşıyor. Hükümet ise, karara tepki göstererek, Yüksek Mahkeme’nin Temel Yasaları iptal etme yetkisinin olmadığını savunuyor.
İsrail’de gündemi yaklaşık 9 aydır meşgul eden Netanyahu hükümetinin yargı düzenlemesinde gözler yargının yetkilerini kısıtlayan yasayı görüşmeye başlayan Yüksek Mahkeme’ye çevrildi.
Mahkeme, Batı Kudüs’teki merkezinde 15 hakimle, hükümetin yargı düzenlemesinde hükümet temsilcileri ve yasanın iptali için verilen dilekçenin taraflarını dinlemeye başladı.
Hükümetin yargı düzenlemesinin mimarlarından aşırı sağcı Dini Siyonizm Partisi’nden Meclis Anayasa, Hukuk ve Yargı Komitesi Başkanı Simcha Rothman, mahkemede söz aldı.
Rothman, İsrail Meclisinin ülkede anayasa taslağı olarak kabul edilen bir Temel Kanun çıkarabileceğini savundu.
Yüksek Mahkeme yargıçlarından Anat Baron, Rothman’a „Pekiyi Meclis bir gün Arapların oy verme hakkını elinden alan ya da seçimleri 10 yıl erteleyen bir yasa çıkarırsa ne olacak?“ sorusunu yöneltti.
Rothman, soruya „Eğer seçilmiş Meclis görevini yerine getiremezse seçimle kamuya karşı sorumluluk hissetmeyecek bir grubun seçilmiş karar alıcıların iradesini iptal etme hakkına sahip olmasıyla bu telafi edilemez.“ şeklinde cevap verdi.
İsrail Yüksek Mahkemesi’nin söz konusu yasayı incelemesinin „demokrasiye zarar verdiği“ eleştirisi yapan Rothman, Yüksek Mahkeme’nin yıllar içinde kademeli olarak yasal argümanlarla „dünyada eşi görülmemiş gücü elinde topladığını“ öne sürdü.
Yüksek Mahkeme’de yasayı savunan Meclisin hukuki temsilcisi Itzchak Barth da Mahkeme’nin yasayı iptal etmek yerine tefsir etmesini tercih ettiklerini belirtti.
Yüksek Mahkeme Başkanı Esther Hayut, kamuoyunda „Akla Yatkınlık“ diye isimlendirilen Temel Kanun değişikliğinin Meclise sunulmadan önce ilgili komitede geniş bir uzlaşıyla kabul edilmediğine dikkati çekti.
Başyargıç Hayut, bunun başlı başına Temel Kanun değişikliğinde bir istisna oluşturduğunu savundu.
İsrail Yüksek Mahkemesi’nden canlı olarak yayınlanan oturum sonucunda bugün bir karar çıkması beklenmiyor.
TARTIŞMALI YARGI REFORMU
İsrail’de Yüksek Mahkeme’nin yetkilerini sınırlandıran tartışmalı yargı reformunun ilk kısmını oluşturan yasa tasarısı 24 Temmuz’da mecliste 3’üncü kez yapılan oylamada 64 „evet“ oyuyla kabul edilmişti.
Muhalefet ise meclisi terk ederek oylamayı boykot etmişti. Ülkede protestolara yol açan tasarının kabul edilmesiyle Yüksek Mahkeme’nin tutarsız bulduğu hükümet kararlarını engelleme yetkisi kaldırılmıştı.
İsrail’in yazılı bir anayasası bulunmazken, Yüksek Mahkeme en yüksek yargı organı olarak görev yapıyor.
Yüksek Mahkeme önünde eylem
Batı Kudüs’teki Yüksek Mahkeme önünde hükümetin yargı düzenlemesinin destekçisi ve karşıtı onlarca kişi İsrail bayraklarıyla gösteri yaptı.
Akla Yatkınlık Yasası, Yüksek Mahkeme’nin hükümetin aldığı kararları „kamu çıkarına hizmet etmediği, akla yatkın olmadığı veya çıkar çatışması doğurduğu“ gerekçeleriyle bozma yetkisini elinden alıyor.
Netanyahu hükümetinin yargı paketindeki temel unsurlar arasında sayılan madde „yargının yürütme üzerindeki denetimini azaltmayı“ hedefliyor.
Mahkeme’nin yetkisi tartışması
İsrail’de henüz bir anayasa bulunmuyor. Ülkedeki 13 „Temel Kanun“ gelecekteki anayasanın taslağı kabul ediliyor. Yüksek Mahkeme, Meclisin çıkardığı yasaları Temel Kanunlara aykırı olduğu gerekçesiyle iptal edebiliyor.
Hükümet, yargı düzenlemesi kapsamında onaylanan yasaların Temel Kanunlarda değişiklik getirdiğini belirtiyor.
Yüksek Mahkeme’nin bugüne kadar Temel Kanunlarda yapılan değişikliklere müdahale etmediğine işaret eden hükümet, bu bakımdan yargı düzenlemesi paketinde onaylanan Temel Kanun değişikliklerini de Mahkeme’nin iptal edemeyeceğini savunuyor.
Yüksek Mahkeme’ye yasanın iptali için başvuran yargı düzenlemesi karşıtları ise söz konusu yasayla „sistem değişikliği yapıldığı, İsrail’in demokratik yapısına darbe vurulduğu, bu nedenle düzenlemenin Mecliste salt çoğunlukla kabul edilerek yargı denetiminden muaf tutulamayacağı“ değerlendirmesinde bulunuyor.
Mahkeme’nin yasayı iptal etmesi ve hükümetin de buna itiraz etmesi halinde ülkedeki krizin anayasal boyuta taşınacağı yorumları yapılıyor.
