Avusturya vatandaşlığı nasıl elde edilir, nasıl kaybedilir?

Çoğu kişi için vatandaşlık doğal bir hak olsa da bu geri de alınabilir. Peki, Avusturya vatandaşlığı nasıl elde edilir? Ya da hangi durumlarda bu hak kaybedilir?

Çifte vatandaşlık yasağının ihlali nedeniyle çok sayıda Türk kökenli vatandaş Avusturya vatandaşlığını kaybetme tehlikesi ile karşı karşıya. Hâlihazırda Avusturya vatandaşlığı elinden alınan pek çok kişi ise yasal bir mücadele sürdürüyor. Peki, Avusturya vatandaşlığı nasıl elde edilir ve hangi koşullarda kaybedilir? İşte bu karmaşık soruların yanıtları Der Standard Gazetesi tarafından derlendi.

Nasıl Avusturya vatandaşı olunur?

En yaygın şekilde doğumla. Almancası “Abstammungsprinzip” olan bu prensip, hukukta „ius sanguinis“ olarak adlandırılır ki bu da “kan bağı esası” demektir. Anne Avusturyalı ise çocuk da Avusturya vatandaşı olur. Eğer yalnızca babanın Avusturya vatandaşlığı var ise çocuğun Avusturya vatandaşı olabilmesi için ya ebeveynlerin evli olması gerekir ya da doğumdan sonraki sekiz hafta içinde babanın babalığını kabul ve tasdik etmesi ya da bunun hukuki olarak tespit edilmesi gerekir. Ebeveynlerden birinin Avusturya vatandaşı, diğerinin ise kan bağı esasının (Abstammungsprinzip) geçerli olduğu bir ülkenin (örneğin İtalya, İsveç, Çek Cumhuriyeti ya da Macaristan) vatandaşı olması halinde çocuk çift vatandaşlık sahibi olur ki bu da tamamen yasaldır ve değiştirilemez.

Ama temelde çift vatandaşlığa izin verilmiyor, öyle değil mi?

Genel olarak Avusturya Vatandaşlık Yasası, çift ya da daha fazla vatandaşlığa izin vermez. Ama bazı istisnalar mevcut: Kan bağı esasına dayanan çifte vatandaşlık hakkı dışında bir kişi başka bir ülke vatandaşlığına başvurmuş olsa da Avusturyalı olarak kalma talebinde bulunabilir. Kişinin çifte vatandaşlığı “Avusturya Cumhuriyeti yararına” ise ya da vatandaşlık kaybının “önemli bir mesleki kayıp” gibi bir sonucu beraberinde getiriyor olması durumunda buna izin verilebilir.

İzinsiz çifte vatandaşlık söz konusu ise ne olur?

Bu, en azından hukuk kuramında, mümkün değil. Başka bir ülke vatandaşlığı elde eden herkes, Avusturya vatandaşlığını kaybeder. Bu nedenle başka bir ülke vatandaşlığı başvurusundan önce, Avusturya vatandaşlığını muhafaza izni alınmalıdır. Yine de fiilen iki pasaport sahibi olunabilir. Birçok ülke -ki bunlardan biri de Türkiye- vatandaşları hakkındaki bilgileri Avusturya ile paylaşmıyor ve böylece yetkililerin de çifte vatandaşlıktan haberi olmuyor.

Bir kişinin, Avusturya tarafından vatandaşlığının elinden alınması nedeniyle vatansız kalması mümkün mü? 

Bu, bir Avusturya vatandaşının başka bir ülkede vatandaşlığa başvurması ve bunun için buradan izin alınmaması halinde düşünülebilir. Bu şekilde Avusturya vatandaşlığı kaybedilir, ancak yetkili merci henüz bunu bilmiyor olabilir. Kişi, başka bir vatandaşlığa başvurduğu için mahrum bırakılacağı Avusturya pasaportuna hala sahip olması nedeniyle diğer vatandaşlığından feragat etmek isterse vatansız kalır.

Avusturya’da vatansız statüsünde olan kişiler var mı?

Avusturya İstatistik Kurumu, 2016 yılında yaklaşık 12.000 kişiyi vatansız ya da vatandaşlığı bilinmeyen kişiler olarak kaydetti. Fakat Avusturya’da vatansız statüsünün tespitine yönelik herhangi bir prosedür yok.

Avusturya’da Türk vatandaşlığına sahip kaç kişi yaşıyor?

Avusturya’da Türk kökenli yaklaşık 300.000 kişi yaşıyor. Bu 300.000 kişinin yaklaşık 115.000’i Türk pasaportuna, kalanı ise Avusturya pasaportuna sahip.