Resmi gizlilik kaldırılıyor: 2025’te yerini „Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası“ alacak

Viyana. Yıllar süren çekişmelerin ardından hükümet perşembe günü resmi gizlilik reformunun son taslağını sundu. Planlara göre 2025 yılına kadar tarihe karışacak olan bu yasanın yerini yeni Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası alacak. Taslak, perşembe günü düzenlenen bir basın toplantısında Başbakan Yardımcısı Werner Kogler (Yeşiller) ve Anayasa Bakanı Karoline Edtstadler (ÖVP) tarafından açıklandı. Yeni Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası, federal hükümetin, eyaletlerin ve belediyelerin vatandaşların taleplerine cevap vermesini ve onlara bilgi sağlamasını sağlamayı amaçlıyor. Planların hayata geçirilmesi için üçte iki çoğunluk gerekiyor.

Basın toplantısının başında „Gerçekten de resmi gizlilik ortadan kaldırılıyor“ diyen Kogler, yeni düzenlemenin „muazzam bir kültürel değişim“ ve bir „şeffaflık devrimi“ olduğunu dile getirdi. Yasa ile birlikte artık resmi makamların „google’da aranması“ gerekmediğini belirten Kogler, „Güle güle resmi gizlilik, hoş geldin bilgi edinme özgürlüğü“ dedi. Anayasa Bakanı Edtstadler, Avusturya’da bilgiye geniş erişim ve dolayısıyla „modern bir cumhuriyet“ yaratacak tarihi bir paradigma değişimi“nden söz etti. Edtstadler, gelecekte şeffaflığın „kural“ ve „gizliliğin istisna“ haline geleceğini, önceki kuralların „180 derece“ değişeceğini söyledi.

„Temel bilgi edinme hakkı“ neleri içeriyor?

Yeni Bilgi Edinme Özgürlüğü Yasası, anayasal güvence altına alınmış temel bir bilgiye erişim hakkı getirmeyi amaçlıyor. Yeni tasarı yasalaşırsa, resmi gizliliğin yerini herkes için „temel bilgi edinme hakkı“ alacak ve bu hak gerektiğinde idare mahkemeleri ve Anayasa Mahkemesi nezdinde de talep edilebilecek.

Bilgi verme yükümlülüğü, Federal İdare ve Eyalet İdaresinin işlerini yönetmekle görevli organlar da dahil olmak üzere, Federasyon ve Eyalet İdaresinin idari organları ile tüm belediyeler için geçerli. Sayıştay veya Eyalet Sayıştayı’nın denetimine tabi olan egemen olmayan vakıflar, fonlar, kurumlar ve işletmeler de bilgi vermek zorunda, ancak işletmelerin rekabet gücüne zarar verilmemesi gerekiyor.

Yeni tasarıya göre, bilgi vermekle yükümlü kurumların, talep tarihinden itibaren bilgi vermek için dört haftası var ve bu süre dört hafta uzatılabilir. Bilgi verilirken, veri koruma hakkı gibi kişisel haklar dikkate alınmalıdır. Genel ilgi alanına giren bilgiler de gelecekte devlet kurumları tarafından aktif olarak yayınlanmalıdır. Bu bilgiler bir internet sitesinde (merkezi bilgi kaydı) kamunun erişimine açık hale getirilmelidir. Belediyeler ve 5.000 nüfus sınırına kadar olan belediye birlikleri aktif yayın yükümlülüğünden muaftır.

Ayrıca, bu yükümlülük Ulusal Konsey ve Federal Konsey’in yanı sıra Sayıştay ve Ombudsmanlık Kurulu ile olağan yargı organları, idare mahkemeleri, İdare Mahkemesi ve Anayasa Mahkemesi için de geçerlidir. Ulusal güvenlik açısından gizliliğe tabi olan bilgilerin aktif olarak yayınlanması gerekmez; aynı durum kapsamlı ulusal savunma ve kamu düzeni ve güvenliği ile ilgili bilgiler için de geçerlidir.

Toplam 2.093 belediyeden sadece 259’u etkilendi

Belediyeler ve 5.000 nüfus sınırına kadar olan belediye birlikleri aktif yayın yükümlülüğünden muaf. Bu da Avusturya’daki toplam 2.093 belediyeden sadece 259’unun aktif bilgilendirme yükümlülüğünden etkilendiği anlamına geliyor. Geri kalan 1.834 belediyenin nüfusu 5.000’den az. Ancak Edtstadler, nüfusun yüzde 60’ının etkilenen belediyelerde yaşayacağını söylerken, Kogler, birçok küçük belediyenin gönüllü olarak bilgi yayınlayacağından ve hatta belediyeler arasında rekabet oluşabileceğinden emin konuşuyor.

Uygulama için Ulusal Konsey’de üçte iki çoğunluğun yanı sıra Federal Konsey’in nitelikli onayı ve dolayısıyla SPÖ veya FPÖ’nün onayı gerekiyor.

Zadic: „Yeni taslak ‚adam kayırma ve yolsuzluğa karşı bir turbo görevi‘ görüyor“

Basın toplantısının hemen ardından ilk tepkiler geldi: SPÖ Anayasa Sözcüsü Jörg Leichtfried bir basın açıklamasıyla taslağın „şimdi ayrıntılı olarak inceleneceğini ve görüşmelere açık olduğunu“ duyurdu. Leichtfried, aktif yayın yükümlülüğünün uygulanacağı 5.000 kişilik nüfus eşiği nedeniyle „Avusturya nüfusunun büyük bir bölümünün dezavantajlı duruma düşeceği“ gerçeğinin tartışılması gerektiğini belirtti.

Ancak FPÖ tasarıyı çoktan reddetti. FPÖ Anayasa Sözcüsü Susanne Fürst ve Milletvekili Werner Herbert yaptıkları açıklamada, partinin bu haliyle tasarıyı onaylamayacağını söyledi.

NEOS da 5 bin kişilik nüfus eşiği noktasını eleştirdi: NEOS Genel Başkan Yardımcısı Nikolaus Scherak bir basın açıklamasında, nüfusu 5.000’in altında olan belediyelere yönelik istisnanın „tam da karşı çıkılan karanlık köyleri yarattığını“ söyledi.

Adalet Bakanı Alma Zadic (Yeşiller), X (eski adıyla Twitter) üzerinden yaptığı açıklamada taslağın „bilgi edinme özgürlüğünde yeni bir dönemi“ müjdelediğini ve aynı zamanda „adam kayırma ve yolsuzluğa karşı bir turbo“ görevi gördüğünü belirtti.

Belediyeler Birliği „ileriye dönük uygulanabilir bir yoldan“ bahsediyor

Belediyeler Birliği ise küçük belediyelerin proaktif bilgi yükümlülüğünden muaf tutulmasını „uygulanabilir bir yol“ olarak nitelendirdi; zira küçük belediyelerin ellerinde daha az insan kaynağı bulunuyor. Başkan Yardımcısı Andrea Kaufmann ve Başkan Yardımcısı Erwin Dirnberger yaptıkları açıklamada federal hükümetten verilerin yayınlanması ve ilişkilendirilmesi için gerekli teknik olanakları sağlamasını talep etti.

Yasa mümkün olan en kısa sürede kabul edilecek ve hükümetin planlarına göre yeni hükümler 2025 yılında yürürlüğe girecek. Ancak her halükarda, ilgili kurumların kendilerini yeterince hazırlayabilmeleri için parlamento kararı ile yürürlüğe girmesi arasında bir buçuk yıllık bir süre olacak. (yenivatan.at)