Hitler’in fikir babası eski Viyana Belediye Başkanı Lueger büstü yıkılıyor mu?
Sivil Toplum Örgütü (NGO) "#aufstehn" hareketi etrafında toplanan bir uzman paneli, şehrin iç kısmındaki Lueger anıtını kaldırma çağrısında bulundu. Viyana'nın eski Belediye Başkanlarından biri olan Karl Lueger, açıkça bir Yahudi düşmanıydı.
VİYANA- Stubentor’daki dört metre yüksekliğindeki Karl Lueger figürlü toplam 20 metre yüksekliğindeki anıt 1926’da dikildi ve yıllardır tartışmalara neden oluyor. Yapıt defalarca kez “utanç” kelimesi ile boyandı.
Avukat Karl Lueger (24 Ekim 1844 Viyana, Avusturya İmparatorluğu – 10 Mart 1910 Viyana, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu) Avusturyalı politikacı ve eski Viyana Belediye Başkanı olarak kurduğu ve lideri olduğu Hristiyan Sosyal Partisi’nin halkçı ve Anti-semitik siyaseti, Hitler’in Nazizm’i için bir model olarak gördüğü hatta ünlü “ Benim Kavgam/Mein Kampf kitabında benim beynimde oluşan granit Yahudi düşmanlığının babası Viyana’da yaşadığımda devamlı takip ettiğim Viyana Belediye Başkanı Karl Lueger’dir diye yazmıştı. Karl Lueger Viyana şehrinin modern bir şehre dönüşmesiyle tanınır.
Bir süredir „#aufstehn“ kampanyasının aktivistleri, mekâna ve anıtsal yapısına farklı bir yaklaşım için mücadele ediyor. Bu amaçla, kent için öneriler geliştirmek üzere mimarlık, kültür ve çağdaş tarih alanlarından yedi kişilik bir komisyon oluşturuldu. Kampanya Yöneticisi Jasmin Chalendi, sonucu bir basın toplantısında özetleyerek, „Açık bir Yahudi düşmanının onur anıtı kesinlikle ayakta bırakılamaz.“ dedi ve ekledi “Bu bakımdan, anıt „fahri karakterini“ yitirmeli ve Lueger büstü mutlaka kaldırılmalıdır”
Mekân ve yapı hakkında farklı görüşler mevcut
Chalendi, uzmanlar panelinde oldukça farklı görüşler olduğunu kabul etti ve talep üzerine bronz heykelin bir müzeye götürülmek üzere meydandan kaldırılıp kaldırılmayacağı veya sanatsal bir yeniden modelleme yoluyla yerinde yeni bir perspektif deneyimlemesi gerekip gerekmediği konusunu ise açık bıraktı.
Uzman raporunda, meydanın, insanların bilgi ve etkileşim teklifleri yoluyla „geçmiş ve mevcut anti-Semitizm ve ırkçılık biçimleriyle“ başa çıkabilecekleri „bir düşünme yeri „olarak tümüyle yeniden tasarlanmasına ise ikinci bir adımda karar verilmesi gerektiği kaydedildi. Uygulama için bir kamu ihalesi olması ve nüfusun buna dahil olması gerektiği özellikle vurgulandı.
Meydanın adının değişmesi de talep edildi
Komisyon ayrıca şehir yönetiminden, anıtın üzerinde durduğu Dr.-Karl-Lueger-Platz’ın adını da değiştirmesini talep etti. Arka planda ise zaten 2012’de Viyana Üniversitesi’nin ana binasının önündeki Dr.-Karl-Lueger-Ring, Universitätsring olarak yeniden adlandırılmıştı.
„#Aufstehn“ bu tür önlemlerin, “şehir manzarasından tarihin bir bölümünü sileceği” itirazını ise kabul etmedi. Tarihçi Florian Wenninger bu iddiaya karşılık, „Lueger’i şehrin tarihinden silmek istemiyoruz, tüm hikâyeyi anlatmak istiyoruz“ ifadelerini kullandı. Wenninger, “Belediye Başkanı’nın şüphesiz önemli belediye hizmetleri- kaynak suyu boru hattının inşası gibi – maalesef Lueger ve onun siyasi haleflerinin azınlıkları kışkırtarak yaptıklarından daha ağır basamadı.” dedi.
„Adolf Hitler için rol model“ olarak Lueger
Avusturyalı Yahudi Öğrenciler Başkanı Sashi Turkof, Lueger’i „Adolf Hitler için bir rol model“ olarak nitelendirdi. Heykelin „neo-faşistler için bir buluşma yeri“ olduğuna dikkat çekerek, bir önceki yıl aşırı sağcıların bir eylemini hatırlattı. Mimar Gabu Heindl, „herhangi bir yerin bir Yahudi düşmanını onurlandırmasında demokratik olarak meşru bir sebep“ görmediğini dile getirdi.
Güzel Sanatlar Akademisi ve Sanat Tarihçisi Mechtild Widrich ve Elke Krasny’ye ek olarak ünlü Çağdaş Tarihçi Oliver Rathkolb da „#aufstehn“ kampanyasının bir parçası. Krasny ve Widrich gibi o da medya toplantısında bulunmamakla birlikte Lueger heykelinin tamamen kaldırılmasına şüpheyle yaklaştığını belirtti ve Lueger ile sürekli yüzleşmenin, demokratik anma siyasetinin bir parçası olarak kalması gerektiğini, komisyon belgesinde şu şekilde beyan etti: „Basitçe elden çıkarmak yanlış sinyaldir- bu bizim tarihimizin bir parçası olarak kalmalıdır.“
Yuvarlak Masa’da görüşülecek
Belediye Kültür Meclisi Üyesi Veronica Kaup-Hasler (SPÖ), çarşamba günü, mayıs sonu için hedeflenen ve bir ay önce açıklanan „Yuvarlak Masa“ya tekrar atıfta bulundu. Çeşitli alanlardan yaklaşık 45 uzmanla, burada anıt ve meydanla uygun şekilde nasıl başa çıkılacağı konusunda tavsiyeler verilecek. „#Aufstehn“ temsilcilerinin de davet edildiği vurgulandı. (yenivatan.at)
İlgili Karl Lueger Linkleri
